بزرگنمايي:

سرزمین ایرانیان- سرطان یکی از بیماری‌های تهدیدکننده زندگی بشر است که سالیانه جان چند میلیون نفر در جهان را می‌گیرد. یکی از این سرطان‌های شایع، سرطان پستان است که دارای شیوع حدود 25 درصدی در سطح دنیا است، از این رو درمان آن از اولویت‌های اصلی جامعه جهانی در تحقیقات زیست-پزشکی به شمار می‌رود.

در این راستا پژوهشگران دانشگاه تهران در مطالعات اخیر خود موفق به تولید نانوسامانه هدفمند برای درمان این بیماری شدند.

اصغر نرمانی از محققان این طرح دارورسانی هدفمند با استفاده از نانوذرات را یکی از روش‌های درمانی بسیار مؤثر برای سرطان دانست و گفت: این روش درمانی بافت سرطانی را هدف‌گیری کرده و فاقد اثرات جانبی و یا کمترین میزان اثرات جانبی خواهد بود.

وی هدف از اجرای این طرح را یافتن روشی ارزان با قابلیت تولید انبوه در فاز صنعتی و با بازده بالا جهت تصویربرداری (تشخیص) و درمان هدفمند سرطان دانست و ادامه داد: به همین منظور در این تحقیقات تلاش کردیم تا نانوسامانه‌ هدفمند درمانی 6 وجهی طراحی کنیم که قابلیت تصویربرداری و تصویر برداری همراه با درمان را داشته باشد و کاربرد عملی خوبی در شرایط درون‌تنی از خود نشان دهد.

نرمانی با تاکید بر اینکه در ساخت این نانوسامانه از نانودندریمرهای اصلاح شده استفاده شد، خاطرنشان کرد: نانوسامانه‌هایی که تاکنون با این نانو ذره دندریمر یا نانوذرات دیگر سنتز شدند، نهایتا 4 وجهی بوده و دارای تنها یک قابلیت (درمانی یا تشخیصی) بوده‌اند.

این محقق با اشاره به نتایج به دست آمده از این تحقیقات، یادآور شد: نتایج به دست آمده نشان داد کاربرد این نانوسامانه منجر به کاهش قابل توجه هزینه‌های ساخت، افزایش راندمان نشان‌دار سازی و راندمان بالا در تصویربرداری از بافت توموری به دلیل هدفمند بودن نانوسامانه در انتقال به بافت تومور بوده است.

به گفته وی، به دلیل اصلاح سطح نانوذره، اثرات جانبی دارو بر بدن کاهش چشمگیر داشته است.

نرمانی، زیست تخریب‌پذیری مناسب، رهایش کنترل شده‌ دارو و پایداری قابل توجه این سامانه در سیستم گردش خون در شرایط درون‌تنی را از دیگر مزایای این نانوسامانه نام برد.

وی این نانوسامانه را جایگزینی مناسب و کاربردی برای روش‌های درمانی مبتنی بر شیمی درمانی ذکر کرد و گفت: این روش می‌تواند در صنعت زیست-پزشکی و داروسازی برای اهداف تشخیص و تصویربرداری همزمان با درمان هدفمند به کار گرفته شود.

این پژوهشگر دانشگاه تهران ادامه داد: بر اساس نتایج اولیه به دست آمده از آزمون‌های دستگاهی و بالینی، می‌توان این نانوسامانه دارویی را با راندمان بالا و هزینه‌ای پایین تولید کرد و بسیاری از داروهای حال حاضر مورد استفاده در تصویربرداری و درمان را که دارای راندمان پایین تشخیصی-درمانی و هزینه‌ای بالا هستند، حذف کرد.

وی به بیان نحوه تولید این سامانه پرداخت و اظهار کرد: در ابتدا سمیت جزئی نانو ذرات دندریمری با اصلاح سطح از بین برده شده و پایداری آن به طور قابل توجهی افزایش داده و سطح نانو ذره به منظور هدف گیری سلول‌های سرطانی با عامل زیستی هدف گیرنده‌ سلول‌های سرطانی، هدف‌دار شد و داروی شیمی درمانی به منظور مهار رشد سلول‌های سرطانی درون آن بارگذاری شد.

نرمانی اضافه کرد: در نهایت نانوسامانه با نوعی رادیوداروی تشخیصی پرکاربرد در پزشکی جهت تشخیص بافت سرطانی نشان‌دار شد و پس از آن مشخصه‌یابی نانوسامانه و انجام آزمون‌های کشت سلولی در محیط برون‌تنی، در شرایط درون‌تنی نیز مورد بررسی قرار گرفت.

به گفته وی، نتایج درون‌تنی نشان از پتانسیل بسیار بالای نانوسامانه سنتزی هدفمند در توانایی تصویربرداری و تشخیص هدفمند بافتهای سرطانی داشته است.

وی خاطرنشان کرد: علاوه بر آن نتایج حاصل از تصویربرداری نیز نشان داد که نانوسامانه مورد نظر موفق به هدف‌گیری اختصاصی بافت سرطانی سینه موش‌های توموری شده با راندمان بالا شده است.

از این طرح اختراعی با عنوان "تصویر برداری در پزشکی با استفاده از نانوسامانه دندریمری هدفمند" و با شماره 93761 به ثبت رسیده است.

این طرح از سوی اصغر نرمانی، کارشناس ارشد نانوبیوتکنولوژی از دانشگاه تهران، دکتر جواد محمد نژاد عضو هیأت علمی این دانشگاه و دکتر کمال یاوری عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای اجرایی و نتایج آن در مجله Colloids and Surfaces B: Biointerfaces با ضریب تأثیر 4.152  منتشر شد.