بزرگنمايي:

سرزمین ایرانیان- گروهی از پژوهشگران بخش زیست شناسی مولکولی و ژنتیک در موسسه فناوری ازمیر در ترکیه موفق شدند گوجه فرنگی های تراریخته مقاوم به آفت مینور را تولید کنند. تولید تجاری این گوجه فرنگی باعث کاهش قابل توجه مصرف سموم خواهد شد.

در این پژوهش، یک ژن از باکتری باسیلوس تورینجسیس وارد ژنوم گیاهان گوجه فرنگی شده است. این گوجه فرنگی های تراریخته نسبت به آفت مگس مینور صد در صد مقاوم هستند و در اثر حمله آفت از بین نمی روند.

مگس مینور حشره ای است که روی برگ های گوجه فرنگی تخم گذاری می کند. تخم های این حشره وارد بافت برگ شده و به کرم تبدیل می شوند که در نهایت باعث از بین رفتن برگ ها و خشک شدن بوته گوجه می شود. در مراحل بعد این مگس وارد گوجه شده و میوه گوجه فرنگی را کاملا فاسد می کند. گوجه های آفت زده ظاهر سالمی دارند.

طبق اعلام سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (FAO) 2.75 میلیون تن آفت کش در سال 2015 مصرف شده است. آفت کش ها بیشتر با هدف مبارزه با حشرات تولید و مصرف شده اند.

سموم آفت کش در طی چند دهه، زندگی موجودات غیرهدف همچون ماهی ها و سایر آبزیان و موجودات زنده ای که از این آبزیان تغذیه می کنند را به خطر انداخته اند. آثار زیانبار سموم پژوهشگران را واداشته است تا به دنبال روشی جایگزین و سالم برای دفع آفات در کشاورزی باشند.

یکی از روش های کنترل آفات استفاده از پروتئین به دست آمده از یک باکتری خاکزی است. باسیلوس تورینجنسیس (Bt) پروتئین های کریستالی مقاوم به آفت تولید می کند. بیش از 50 سال است که این پروتئین ها در کشاورزی ارگانیک برای مبارزه با آفات استفاده می شوند. پروتئین های بی تی انواع مختفی دارند که به گیاه برای مقاوم شدن در برابر حشرات مختلف کمک می کنند.

مهندسی ژنتیک جایگزینی مناسب برای روش استفاده خارجی از این پروتئین ها است. به کمک مهندسی ژنتیک گیاهان قادر خواهند بود پروتیئن های بی تی موسوم به پروتئین های کرای (Cry) را تولید کنند و نیازی به محلول پاشی این آفت کش های ارگانیک نخواهد بود.

کشاورزان ایرانی نیز با این آفت دست و پنجه نرم می کنند. مگس مینور یکی از عوامل اصلی وارد شدن خسارت به محصول گوجه فرنگی است و باعث از بین رفتن محصول گوجه فرنگی و در پی آن افزایش قیمت آن است.

این مگس از کشورهای همسایه وارد کشور ایران شده است و در برابر اکثر سموم مقاوم است. برای مبارزه با این آفت سم پاشی به فاصله هشت روز یک بار انجام می شود که مخاطرات فراوانی برای کشاورزان، مصرف کننده ها و محیط زیست در پی دارد.

نتایج این پژوهش نشان می دهد که گوجه فرنگی تراریخته می تواند استفاده از سموم حشره کش را برای کنترل آفت مینور به مقدار قابل توجهی کاهش دهد. از سوی دیگر خسارت این حشره روی محصول گوجه فرنگی بین پنجاه تا صد درصد گزارش شده است و پتانسیل تولید مثلی بالا، آن را به یک حشره خطرناک تبدیل کرده است. به نظر می رسد مهندسی ژنتیک تنها را راه موثر مقابله با این آفت باشد.