بزرگنمايي:

سرزمین ایرانیان- ژاپن یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان (سرانه) محصولات غذایی تراریخته برای مصرف انسان و دام و از تولیدکنندگان محصولات تراریخته است.

این کشور سالانه 15 میلیون تن ذرت و 3 میلیون تن دانه سویا وارد می‌کند که غالبا از نوع تراریخته است. ذرت تراریخته آمریکایی منشا تامین 86 درصد از واردات ذرت مصرفی مردم ژاپن است و 14 درصد باقی‌مانده نیز از برزیل وارد می شود که دومین تولید کننده بزرگ محصولات تراریخته در جهان است.

4.5 میلیون تن از ذرت وارداتی به ژاپن به مصرف انسانی اختصاص دارد. از طرفی، مقدار زیادی از غذای فراوری شده وارداتی به ژاپن دارای مواد منتج از محصولات تراریخته مانند روغن، شکر، آرد، آنزیم‌ها و غیره است.

نظام حقوقی و قوانین این کشور برای صدور مجوز محصولات تراریخته مبتنی بر مستندات علمی است و ارزیابی محصول و صدور مجوز در مدت زمان کوتاهی صورت می‌گیرد. تا اکتبر 2016 در ژاپن برای 307 رخداد تراریخته مجوز کشت و مصرف صادر شده است. براساس قوانین ژاپن ترکیب صفات تراریختی (stacked) که قبلا در محصول دیگری برای آن مجوز صادر شده است در صورت عدم تغییر در متابولیسم نیازی به ارزیابی و مجوز جدید ندارد.

همچنین محصولات جدیدی که صفات تراریختی آنها قبلا در محصولات دارای مجوز به کار رفته است مشمول ارزیابی سریع می‌شود. از میان 307 مجوز صادره در ژاپن، 160 مجوز مربوط به رهاسازی و کشت در ژاپن بوده است. ژاپن در حال حاضر و از سال 2009 به کشت گل رز تراریخته می‌پردازد.

صدور مجوز مصرف

تجاری‌سازی محصولات تراریخته در ژاپن مستلزم اخذ مجوز از مراجع مربوطه است. وزارت بهداشت، کار و رفاه، وزارت کشاورزی، جنگلداری و شیلات و وزارت محیط زیست و وزارت آموزش، فرهنگ، ورزش، علم و فناوری مراجع چهارگانه مرتبط با این امر هستند. کمیسیون ایمنی غذای ژاپن به عنوان نهادی مستقل زیر نظر دفتر کابینه مسئول انجام ارزیابی‌های مربوط به وزارت بهداشت، کار و رفاه و  وزارت کشاورزی، جنگلداری و شیلات است.

ارزیابی سلامت و ایمنی غذایی محصولات تراریخته جدید در ژاپن در صلاحیت وزارت بهداشت، کار و رفاه قرار دارد که استانداردهای آن در مقرراتی که به استناد قانون بهداشت غذایی تدوین شده‌اند تبیین شده است. وزارت بهداشت پس از دریافت تقاضای صدور مجوز آن را جهت بررسی جنبه‌های سلامت انسان به استناد قانون ایمنی غذا به کمیسیون ایمنی غذا ارجاع می‌دهد. در این مرحله «کمیته تخصصی محصولات غذایی اصلاح ژنتیک شده» که ذیل این کمیسیون تشکیل شده است بر اساس شیوه‌نامه‌های مربوطه به ارزیابی محصول می‌پردازد. وزارت کشاورزی، جنگلداری و شیلات ژاپن نیز به استناد قانون بهبود کیفیت و ایمنی غذای دام و شیوه‌نامه‌های مربوطه مسئول ارزیابی و صدور مجوز محصولاتی است که به عنوان غذای دام به کار می‌رود.

برچسب گذاری

8 محصول تراریخته (سویا، ذرت، سیب‌زمینی، کلزا، تخم پنبه، یونجه، چغندر و پاپایا) و 33 محصول غذایی فراوری شده در ژاپن مصرف می‌شود و بر اساس قانون بهداشت غذا مشمول برچسب گذاری قرار گرفته است. این محصولات غذایی فراوری شده مواردی هستند که بیش از 5 درصد از وزن آنها از محتویات هشت محصول تراریخته مذکور استفاده شده است و وجود محتویات تراریخته کمتر از 5 درصد در یک محصول غذایی فراوری شده نیازمند برچسب گذاری نخواهد بود.

برچسب‌گذاری در برخی موارد اختیاری است. برچسب گذاری اختیاری مواردی مانند روغن و سس سویا را شامل می‌شود که دی.ان.اِ اصلاح شده یا پروتئین حاصل از آن در محصول غذایی مورد نظر قابل شناسایی نیست.

در نهایت، برچسب‌گذاری با عبارت غیر تراریخته و درج آن بر محصولات و مواد غذایی که معادل تراریخته آنها در بازار وجود ندارد ممنوع است. زیرا نوعی سوءاستفاده و فریب مصرف کننده محسوب می‌شود.

صدور مجوز کشت

متقاضی صدور مجوز رهاسازی و کشت محصولات تراریخته بنا بر کاربرد محصول مورد نظر باید گزارشی از ارزیابی‌های خطر را که توسط متقاضی انجام شده است ارائه کند. وزارت محیط زیست موظف است تعیین کند که آیا گونه بومی وجود دارد که با رهاسازی محصول مورد نظر در عرصه کشاورزی تحت تأثیر قرار گیرد و در صورتی که پاسخ مثبت است باید میزان و چگونگی تأثیر را مشخص کند.