بزرگنمايي:
سرزمين ايرانيان- دکتر طراوتي پزشک است و طبابت مي‌کند، اما طبابت او محدود به بيماران
نمي‌شود، وي علاوه بر درمان بيماران تلاش‌هاي بسياري براي درمان زمين کرده
است؛ زميني که به شدت بيمار است. وي با همراهي همسرش(دکتر فرزانه بهار)
تاکنون موفق به ترجمه 14 کتاب محيط زيستي شده است، کتاب‌هايي مانند «وضعيت
جهان»، «براي چند نفر جا هست؟»، «نجات محيط زيست (پِلن (B4.0 » و «گذار
بزرگ». از ديگر فعاليت‌هاي محيط زيستي او مي‌توان به راه‌اندازي «موسسه
زيست محيطي طراوت بهار» در سال 79 اشاره کرد که با هدف ارتقاي دانش محيط
زيستي فعاليت مي‌کند.
دکتر حميد طراوتي با حضور در تحريريه خبرگزاري دانشجويان ايران، به
بررسي آخرين وضعيت زيست محيطي ايران و جهان پرداخت که بخش نخست اين گفت‌وگو
در ادامه مي‌آيد؛
طراوتي با اشاره به آخرين وضعيت زيست محيطي کره زمين، اظهار کرد: کره
زمين اصلا وضعيت خوبي ندارد و علت آن در حال حاضر دو مسئله گرم شدن کره
زمين و رشد جمعيت است.
سرمايه‌داري متهم اصلي بحران محيط زيست
وي با بيان علل ايجاد بحران در محيط زيست، ادامه داد: عظمت سرمايه‌داري
که از قرن 18 به وجود آمد و انديشه‌هايي که قصد توجيه وضعيت موجود را
داشتند از مهم‌ترين دلايل شروع محيط زيست است.
اين فعال زيست محيطي افزود: مهم‌ترين آن انديشه‌هاي ليبراليستي و
بورژوايي بود که ناشي از تفکرات آدام اسميت بود و حرف آن‌ها اين بود که
«بگذار باشد؛ بگذار بگذرد» يعني به فعاليت‌هاي مردم کاري نداشته باشيم و
بگذاريم آدم‌ها هريک به دنبال منافع خودشان بروند و معتقد بودند انسان‌ها
براي اينکه به منافع خودشان برسند بايد به منافع ديگران هم توجه کند.
وي تصريح کرد: بنابراين سرمايه‌داران معتقد بودند بهترين کار اين است که
دولت هيچ دخالتي در اموري مانند اقتصاد نکند و هرکاري که افراد براي توسعه
کسب و کار و پيشرفت اقتصادي خود مي‌کنند، درست است، در اينجا تنها در نقش
کار و سرمايه تبادل نظر مي‌شد و کسي به منابع طبيعي توجهي نداشت.
طراوتي با اشاره به اينکه سرمايه‌داران معتقد بودند که منابع طبيعي با
توجه به سختي دسترسي و کم‌يابي قيمتي دارند و نيروي کار هم اين منابع را به
ارزش تبديل مي‌کند، خاطرنشان کرد: اما در اين ميان کسي به اينکه اين
طبيعتي که با کار بر روي آن را به ارزش تبديل کرده‌اند چه مي‌شود فکري
نمي‌کرد.
وي ادامه داد: براي نمونه زغال سنگ تا وقتي در زمين باشد هيچ ارزشي
ندارد، اما هنگامي که با کار آن را بيرون مي‌کشيد، ارزش پيدا مي‌کند و
هنگامي که آن را مي‌فروشيد و سود مي‌بريد، افرادي که آن را خريداري کرده و
آن را مي‌سوزانند، اين سوزاندن گرما توليد کرده و کره زمين را نابود مي‌کند
و کسي مسئول آن نيست، همچنين کسي به آن طبيعتي که زغال سنگ را از دل آن
بيرون آورده‌اند نيز کار نداشت.
رئيس موسسه زيست محيطي طراوت بهار با بيان اينکه از طرف ديگر
سوسياليست‌ها و ساير انديشه‌هاي سياسي به سقوط سرمايه‌داري خوشبين بودند،
عنوان کرد: اين گروه‌ها نيز معتقد بودند سرمايه‌داري به علت اينکه دچار
بحران‌هاي ادواري است بالاخره سقوط مي‌کند، اما آن‌ها نيز هيچ توجهي به
محيط زيست نداشتند، اما آن‌طور که آن‌ها فکر مي‌کردند نشد و سرمايه‌داري با
تعبيه مکانيزم‌هايي از بحران‌هاي به وجود آمده عبور کرد و خودش را از سقوط
حفظ کرد.
وي با تاکيد بر اينکه آنچه که امروز جهان با آن رو به روست نتيجه رشد
سرمايه‌داري است، گفت: هرچه سرمايه‌داري رشد کرده است تغييرات بزرگ‌تري در
کره زمين ايجاد کرده است، در دوران سرمايه‌داري بورژوازي موجب رفاه بسياري
شده است، اما در عين حال تغييرات بزرگي را نيز در کره زمين ايجاد کرده است
که مرتبا در طول تاريخ سرعت گرفته است و اين سرعت گرفتن تغييرات در طول
تاريخ از ظرفيت کره زمين فراتر رفته است.
زمين تحمل اين رشد جمعيت را ندارد
طراوتي با اشاره به افزايش جمعيت جهان در سال‌هاي گذشته، اظهار کرد: در
سال 1950 جمعيت جهان 2.5 ميليارد نفر بود که در 1970به 3.7 ميليارد نفر
رسيد و بعد از آن هر 13 سال يک ميليارد به جمعيت جهان اضافه شده است و در
حال حاضر به 7.4 ميليارد نفر رسيده است همچنين در سال 1950 نيجريه 37
ميليون نفر جمعيت داشته است که در سال 2007 به 148 ميليون نفر رسيده، يعني
چهار برابر شده است و در اين مدت تعداد دام در آين کشور از 6 ميليون به 302
ميليون راس رسيده است؛ هر طبيعتي باشد طاقت نمي‌آورد.
وي ادامه داد: رشد جمعيت، قدرت تخريب تکنولوژي و گستردگي آن و افزايش
تقاضايي که در بشر ايجاد شده است موجب شده‌اند که به قدري فشار به محيط
زيست کره زمين بيايد که نتواند تحمل کند.
بحران جمعيت مغفول مانده است
اين فعال محيط زيست مغفول ماندن بحران جمعيت را مسئله اصلي جهان در حال
حاضر عنوان کرد و تصريح کرد: در اين زمينه در کنفرانس ريو از جمعيت تنها به
صورت فرعي صحبت شد، اما بعد از آن در سال 1994 در کنفرانس قاهره مختص
جمعيت برگزار شد و قوانيني براي پيشگيري از افزايش بي‌رويه جمعيت تصويب شد،
اما کسي آن را رعايت نکرد و در حال حاضر نيز موضوع جمعيت به کلي فراموش
شده و هنگامي که صحبت از بحران‌هاي محيط زيستي مانند کمبود آب، کمبود و
فرسايش خاک و... مي‌شود کسي به اين مساله توجه نمي‌کند که بخشي از آن به
دليل افزايش تقاضاست.
انتشار بي‌رويه کربن تعادل جهان را به هم زده است
وي موضوع ديگر در محيط زيست را افزايش انتشار گازهاي گلخانه‌اي برشمرد و
خاطرنشان کرد: همچنين ميزان انتشار گازهاي گلخانه‌اي آنقدر بالا رفته است
که اگر هم‌اکنون تا سال 2050 انتشار گازهاي گلخانه‌اي 80 درصد کاهش پيدا
کند بازهم نمي‌تواند از اثرات مخرب آن جلوگيري کند.
طراوتي با بيان اينکه رشد ميزان انتشار کربن تعادل جهان را به هم زده
است، عنوان کرد: با وجود اينکه در حال حاضر کشورهاي غربي بسيار به محيط
زيست توجه مي‌کنند، اما بخش صنعتي غرب آن اقدامي که بايد انجام دهد، انجام
نمي‌دهد.
وي اضافه کرد: با رئيس جمهور شدن ترامپ نيز مسائل زيست محيطي به کلي زير
سوال رفته و کسي به آن توجه نمي کند، اما واقعيت آن است که اگر به اين
مسئله رسيدگي نشود تمام کشورهاي جهان دچار بحران مي‌شوند و با توجه به
اينکه 60 درصد جمعيت جهان در نواحي ساحلي زندگي مي‌کنند، زندگي جمعيت به
زيادي به خطر مي‌افتد.
رئيس موسسه زيست محيطي طراوت بهار با اشاره به آب شدن يخ‌هاي قطبي و
بالا آمدن سطح دريا در اثر گرم شدن زمين، تصريح کرد: 150 هزار سال است که
يخ قطب شمال آب نشده است، اما در سال 2007 آنقدر گرما زياد بود که سطح قطب
شمال شکاف برداشت يخ‌ها شکست و از آن سال شرکت‌هاي کشتي‌راني به دنبال
استفاده از قطب شمال به جاي کانال پاناما براي ارسال کالا هستند.
بي‌توجهي به محيط زيست بحران آفرين است
وي با تاکيد بر اينکه تغييرات بسيار بزرگي در حال انجام است و آنگونه که
بايد، به آن رسيدگي نمي‌شود، خاطرنشان کرد: نتيجه اين بي‌توجهي اين خواهد
بود که هم جمعيت در کشورهاي توسعه‌نيافته و در حال توسعه زياد مي‌شود و هم
گرماي زمين انباشته مي‌شود و اين روند دائما بحران ايجاد کرده و خسارت‌هاي
بسيار سنگين مخصوصا در کشورهاي در حال توسعه بر جاي مي‌گذارد همچنين در حال
حاضر نيز مشکلات زيست محيطي زمينه بسياري از سختي‌ها و مشکلاتي مانند
جنايات داعش شده است و ما شاهد اين هستيم که سيل مهاجران از آفريقا به
اروپا مي‌رود.
اين فعال زيست محيطي ادامه داد: بنابراين به نفع کشورهاي غربي است که با
تمام وجود جلوي انتشار کربن در جو را گرفته و به کشورهاي توسعه‌نيافته و
در حال توسعه براي کنترل جمعيت کمک کنند.
نقش موثر نهادهاي بين‌المللي در حفاظت از محيط زيست
وي با اشاره به ميزان موفقيت دولت‌ها و نهادهاي بين‌المللي در جلوگيري
از تخريب محيط زيست يا حفظ وضعيت موجود، اظهار کرد: اين قضيه دو جنبه دارد
که يکي مسئله دولت‌ها است، در اروپا دولت‌ها در اثر فشارهايي که بود در
حقيقت به صورت شبه سوسياليستي شدند و در حال حاضر در سوئد، فرانسه و
انگلستان تامين اجتماعي بالايي دارند و مردم را حمايت مي‌کنند و اختلاف
طبقاتي در اين کشورها مانند آمريکا نيست.
طراوتي ادامه داد: اين تغيير روند موثر بوده و موجب شد سطح زندگي مردم
در يک حدي حفظ شود و خود اين از تخريب بيشتر محيط زيست جلوگيري کرد.
وي نهادهاي بين‌المللي به وجود آمده را در جلوگيري از تخريب محيط زيست
موثر دانست و تصريح کرد: اولين کنفرانسي که براي محيط زيست برگزار شد در
ايران بود که توافق‌نامه رامسر در آن تصويب شد همچنين کنفرانس بعدي در سوئد
برگزار شد و در کنفرانش استکهلم نخست وزير وقت سوئد بيان کرد که اوضاع عوض
شده و بايد به چيزي به عنوان محيط زيست توجه کرد و همه اين‌ها تحت تاثير
افرادي همچون «راشل کارسون» و «ارنست فردريک شوماخر» بود که تفکر جهان در
مورد محيط زيست را تغيير دادند.
اين فعال محيط زيست افزود: تحت تاثير آن برنامه محيط زيست سازمان ملل
(UNEP) به وجود آمد که اولين بخش از سازمان ملل است که مرکز اصلي آن در
جهان پيشرفته نبوده و مرکز آن در نايروبي است، برنامه محيط زيست سازمان ملل
خيلي کارها کرد و اين نهادها برنامه‌هاي خوبي اجرا کرده و هرجا که لازم
است، ورود مي‌کنند.
بانک‌ها و شرکت‌هاي بزرگ دليل اصلي تخريب محيط زيست
وي با تاکيد بر تاثير مثبت نهادهاي بين‌المللي در جلوگيري از تخريب محيط
زيست بر نقش بانک‌ها و شرکت‌هاي بزرگ در جلوگيري از اقدام‌هاي بين‌المللي
براي حفظ محيط زيست اشاره کرد و خاطرنشان کرد: اصل قضيه دست بانک‌ها،
شرکت‌ها و نهادهاي بزرگ است که حکومت‌ها معمولا تحت تاثير آن‌ها هستند و
مقابله با آن‌ها بسيار مشکل است.
طراوتي ادامه داد: با وجود تمام اقداماتي که در جهت حفظ محيط زيست و
جلوگيري از تخريب آن در حال انجام است، اما بانک‌ها و شرکت‌هاي بزرگ به اين
مسائل توجه نمي‌کنند و شايد هنوز متوجه نشده‌اند که اگر خطر بالا بگيرد
زندگي آنان نيز تحت تاثير قرار خواهد گرفت.
پايبندي جهان به توافق‌نامه پاريس نتايج خوبي در پي خواهد داشت
وي همچنين با اشاره کنفرانس پاريس و تاثير آن بر کاهش انتشار گازهاي
گلخانه‌اي، عنوان کرد: کنفرانس پاريس به دنبال کنفرانس 1992 ريو و 2002
ژوهانسبورگ و با هدف تعيين سهميه کشورها در کاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي
برگزار شد و در صورتي که کشورها به آن پايبند بمانند نتايج خوبي در پي
خواهد داشت.
اين فعال محيط زيست با بيان اينکه در حال حاضر بايد انتشار سه گيگا تن
کربن کاهش پيدا کند تا ميزان غلظت گاز کربنيک در جو به ميزان استاندارد
برسد، گفت: 350ppm حداکثر مقدار غلظت گازکربنيکي است که جو مي‌تواند تحمل
کند، بنابراين ما اگر نتوانيم از هر چيز جلوگيري کنيم بايد از اين جلوگيري
کنيم.
وي يادآورشد: رشد ساليانه کربن پيش از اين پنج درصد بود و بعد از آن به
چهار درصد رسيد و در حال حاضر به 0.6 کاهش يافته است، اما حجم پايه‌اش
بالاست و 0.6 هم رقم پاييني نيست و ما هرچه تاخير کنيم اين مقدار افزايش
پيدا مي‌کند و ممکن است از پس کاهش آن بر نياييم.
طراوتي با بيان اينکه در حال حاضر غلظت گاز کربنيک جو به حدود 400ppm
رسيده است، تصريح کرد: طبق پيش‌بيني کارشناسان اگر غلظت کربن جو از حدود
400ppm بيشتر شود ميزان افزايش دماي کره زمين تا 25 سال آينده به حداقل 2.5
تا 3 درجه افزايش مي‌يابد و اگر اين ميزان به 500ppm برسد ممکن است دماي
زمين تا حدود پنج درجه نيز افزايش پيدا کند.
وي خاطرنشان کرد: بنابراين اگر دماي کره زمين افزايش پيدا کند بسياري از
يخ‌هاي کره زمين مانند مناطق قطب شمال و جنوب و جزيره گيرين‌لند آب
مي‌شوند و هنگامي که اين حجم از يخ آب شود شهرهاي مهم دنيا مانند نيويورک،
مسکو يا شانگهاي به تدريج زير آب مي‌روند.
رئيس موسسه زيست محيطي طراوت بهار تاثير ديگر گرمايش زمين را بر مواد
غذايي عنوان کرد و گفت: هنگامي که دماي کره زمين يک درصد بالا رود بازدهي
محصولات کشاورزي حداقل 10 تا 15 درجه کم مي‌شود همچنين افزايش آتش‌سوزي‌ها
سبب نابودي منابع غذايي مي‌شود.
جامعه جهاني جلوي ترامپ را بگيرند
وي با بيان اينکه کشورهاي اروپايي کاملا اين موضوع را درک کرده‌اند و
حاضر هستند کاملا براي آن هزينه کنند، ادامه داد: در اين ميان اما آمريکا
کاري به اين حرف‌ها ندارد و کاري که ترامپ در خروج از توافق‌نامه پاريس کرد
لطمه بزرگي به تلاش‌هاي جهاني براي جلوگيري از گرمايش زمين زد و اين وظيفه
جامعه جهاني است که به صورت همه جانبه با اين اقدام مخالفت کرده و از
اجراي آن جلوگيري کنند.