بزرگنمايي:
سرزمين ايرانيان- پيمان حسني ابهريان، مدير کلينيک مغز و شناخت، هدف از راه‌اندازي اين
کلينيک را توانمندسازي شناختي در افراد سالم و توانبخشي شناختي در افرادي
که دچار کمبودهاي شناختي هستند، دانست و گفت: بر اين اساس عملکرد اين
کلينيک در سه حوزه باليني، آموزشي و پژوشي متمرکز شده است.
وي افزود: اين کلينيک با هدف يادشده، به تازگي توسط پژوهشکده علوم
شناختي و دانشگاه علوم پزشکي ايران، براي نخستين بار در ايران و منطقه
تاسيس شده و فعاليت خود را آغاز کرده است.
کلينيک مغز و شناخت با حمايت‌هاي ستاد توسعه علوم و فناوري‌هاي شناختي معاونت علمي رييس‌جمهوري فعاليت مي‌کند.
ابهريان، توانبخشي شناختي درحوزه احساس و ادراک، توجه و جنبه‌هاي
گوناگون، حافظه کاري، حوزه عملکردهاي اجرايي شناختي از جمله مهار شناختي،
انتقال شناختي، انعطاف‌پذيري شناختي، برنامه‌ريزي، تصميم‌گيري و حل مساله و
همچنين توانبخشي شناختي در حوزه گفتار و اختلالات هيجاني را از جمله خدمات
اين کلينيک نام برد و يادآور شد: در کلينيک مغز و شناخت، در اين راستا
خدمات گوناگوني در زمينه‌هاي يادشده به افراد آسيب ديده از اختلالات شناختي
و افراد سالم ارائه مي‌شود.
ابهريان اجراي برنامه تحريک مغزي را از ديگر فعاليت‌هاي اين کلينيک نام
برد و آن را يکي از روش‌هاي نوين در حوزه توانبخشي عصبي- شناختي دانست که
اگر به درستي مورد استفاده قرار گيرد، روش مناسبي در درمان بسياري از
اختلالات شناختي و روانشناختي است.
وي ادامه داد: رويکرد ما در بخش‌هاي گوناگون تشخيصي و درماني اين مرکز،
يک رويکرد معطوف به شناخت و توانبخشي شناختي است و اين امر اقدامات ما را
در اين حوزه، از ساير مراکز ارائه خدمات روانشناختي، روانپزشکي و مغز و
اعصاب متمايز کرده است.
مدير کلينيک مغز و شناخت، مشاوره و روان‌درماني، توانمندسازي و توانبخشي
شناختي و تحريک الکتريکي مغز، آزمايشگاه عصب- روانشناختي، آزمايشگاه
الکتروفيزيولوژي، کلينيک واقعيت مجازي و کاردرماني، گفتار درماني شناختي را
از بخش‌هاي باليني فعال اين کلينيک نام برد.
وي با تاکيد بر اينکه در اغلب بيماري‌هاي روانپزشکي عامل شناختي دخالت
دارد، اضافه کرد: اختلالاتي مانند بيش فعالي و نقص توجه و طيف اوتيسم ناشي
از مشکلات شناختي هستند که با استفاده از تکنيک‌ها و تکنولوژي‌هاي حوزه
توانبخشي شناختي قابل درمان و يا کنترل ميشوند.
وارد شدن واقعيت مجازي در درمان اختلالات شناختي
ابهريان، از وارد شدن تکنولوژي واقعيت مجازي در درمان اختلالات
روانپزشکي و اختلالات عصبي خبر داد و اظهار کرد: اين حوزه پيش‌تر در حد
بازي و سرگرمي در شهربازيها مورد استفاده قرار مي‌گرفت؛ ولي اين فناوري
داراي کاربردهاي درماني به‌ويژه در درمان انواع ترس‌هاي مرضي بوده و در
توانبخشي شناختي و حرکتي نيز از آن استفاده مي‌شود.
مديرگروه توانبخشي شناختي پژوهشکده علوم شناختي با تاکيد بر اينکه از يک
ماه قبل استفاده از فناوري‌هاي مربوط به واقعيت مجازي در بخش درمان کلينيک
کاربردي شده است، اضافه کرد: اين فناوري براي درمان انواع ترس‌هاي مرضي
(فوبيا) مورد استفاده قرار مي‌گيرد که اين ترس‌ها مي‌توانند ترس از
حيوانات، ارتفاع، فضاهاي بسته، خون، لباس سفيد و يا ساير موارد مشابه
باشند.
وي افزود: در ايران براي نمونه، ترس از حيوانات بيشتر در زمينه ترس از
سوسک، سگ و گربه است؛ در حالي که در جوامع غربي اين فوبياها بيشتر مربوط به
ترس از کنه، عنکبوت و بندپايان مي‌شود که اين نکته نياز به طراحي
نرم‌افزارهاي خاص و بومي را در اين حوزه مطرح مي‌کند که خود يکي از
اولويت‌هاي پژوهشي و ابزارسازي اين مرکز است.
وي با بيان اينکه در دنيا نرم‌افزارهاي زيادي براي غلبه بر انواع فوبيا
وجود دارد که نياز به بومي‌سازي دارند، ادامه داد: در اين راستا
همکاري‌هايي را با برخي از شرکت‌هاي فعال در اين حوزه در زمينه طراحي
ابزارهايي منطبق با فرهنگ ايراني آغاز کرده‌ايم و با راه‌اندازي بخش واقعيت
مجاري در کلينيک مغز و شناخت، اين همکاري‌ها توسعه يافته است.
اين محقق يکي از روش‌هاي درمان ترس‌هاي مرضي را «حساسيت‌زدايي» نام برد و
افزود: مثلا براي معالجه فردي که ترس از ارتفاع دارد، به جاي حساسيت‌زدايي
پرهزينه و زمانگير در دنياي واقعي مي‌توان از تکنولوژي مؤثر و مقرون به
صرفه واقعيت مجازي استفاده کرد تا در کنار ارائه مشاوره مناسب، حساسيت وي
به سادگي برطرف شود.
ابهريان، روش‌هاي سنتي را در اين حوزه پرهزينه و زمان‌بر توصيف و اضافه
کرد: واقعيت مجازي در اين زمينه به کمک ما مي‌آيد و اين امکان را فراهم
مي‌کند که شرايط شبه طبيعي را در فضاي سه‌بعدي ايجاد کنيم و در اين فضا از
طريق مواجهه تدريجي فرد با موقعيت ترسناک، وي را مورد حساسيت‌زدايي قرار
دهيم، به گونه‌اي که مثلا اگر فرد، ترس از سوسک دارد در اين فضا ابتدا اين
حشره را در زير يک ليوان مشاهده مي‌کند، مرحله بعد چندين حشره، در مرحله
ديگر سوسک را به صورت رها شده مي‌بيند و در مرحله آخر اين فرد احساس مي‌کند
که اين حشره از بدن وي بالا مي‌رود.
به گفته وي، زماني که فرد آمادگي لازم را به دست آورد، از مرحله‌اي به
مرحله بالاتر مي‌رود و زماني به مرحله آخر مي‌رسد که فرد هيچ ترسي نخواهد
داشت.
مدير کلينيک مغز و شناخت با بيان اينکه همزمان با انجام اين مراحل علايم
فيزيولوژي فرد مانند ميزان تنفس، فشار خون، ضربان قلب و رطوبت يا حرارت
سطح بدن فرد اندازه‌گيري مي‌شود، گفت: در حال حاضر اين تحقيق در مرحله
طراحي ابزار است و به زودي پس از معتبرسازي ابزارها مورد استفاده گسترده در
اين حوزه قرار خواهد گرفت.