بزرگنمايي:

يکي از اصلي‌ترين دلايل مرگ و مير بعد از بيماري‌هاي قلبي به ويژه در کشورهاي صنعتي ابتلا به سرطان است. رايج‌ترين نوع سرطان، سرطان پستان است و تقريباً از هر 10 زن يک نفر اين بيماري را در طول زندگي تجربه مي‌کند. از اين رو معرفي و توليد ترکيبات شيميايي جديد براي درمان اين بيماري از اهميت بالايي برخوردار است.

به گفته‌ دکتر عبدالرضا حاجي پور، ترکيبات هتروسيکلي بنزايميدازول‌ها، بنزاکسازول‌ها و بنزوتيازول‌ها از جمله ترکيباتي هستند که به عنوان داروهاي ضد سرطان و ضد ايدز کاربرد دارند. اهميت اين طرح نيز در سنتز آسان و ارزان اين ترکيبات با استفاده از نانو ذرات کاتاليستي از جنس کبالت و بررسي اثرات و عملکرد اين ترکيبات بر اساس مطالعات محاسباتي است.

وي افزود: در فرآيندهاي توليد دارو معمولا از کاتاليست‌هاي هموژن گران قيمت و فرآيندهاي توليد چند مرحله‌اي و دشوار استفاده مي‌شود اما نانوکاتاليست مورد استفاده در اين طرح کارايي بالايي داشته و داراي قابليت بازيابي مجدد جهت کاربرد در فرآيند توليد دارو است.

اين محقق تاکيد کرد: نانوکاتاليست پيشنهادي باعث کاهش هزينه‌ توليد (استفاده از کاتاليست فلزي ارزان قيمت)، عدم ايجاد آلودگي زيستي ناشي از استفاده از فلز غيرسمي و حلال‌هاي غيرفرار شده است ضمن آنکه بازده بالاي محصولات مورد نظر بدون ايجاد محصولات جانبي از ديگر مزاياي استفاده از اين نانوکاتاليست بشمار مي‌رود.

حاجي پور به بيان دليل استفاده از فلز کبالت  در ساخت اين نانوکاتاليست پرداخت و يادآور شد: فلز کبالت فلزي است که منابع آن به فراواني وجود داشته و ارزان‌قيمت است. اين ماده در مقابل هوا و رطوبت پايدار است و همچنين کارايي کاتاليستي خوبي در واکنش‌هاي شيميايي از خود نشان مي‌دهد.

به گفته وي در اين تحقيقات ترکيبات هتروسيکلي شامل بنزايميدازول، بنزاکسازول و بنزوتيازول در حضور نانوذرات اکسيد کبالت در شرايط سبز و نسبتا ملايم سنتز شدند.

محقق اين طرح به نحوه‌ عملکرد ترکيبات دارويي سنتز شده پرداخت و خاطرنشان کرد: گيرنده‌هاي استروژني (ER) و آنزيم آروماتاز دو عامل مهم در درمان بيماري سرطان محسوب مي‌شوند. به بيان دقيق‌تر، در سرطان‌هايي نظير سرطان پستان، هورمون درماني به معني متوقف کردن توليد استروژن از طريق بلوکه کردن آنزيم آروماتاز و يا استفاده از ليگاندها به‌منظور بلوکه کردن گيرنده‌هاي استروژني و متوقف کردن فعاليت آنزيم استروژن و رشد سلولي است.

وي با بيان اينکه مولکول‌هايي که در اين پژوهش سنتز شده‌اند، از نظر اندازه، شکل و قطبيت به ترکيبات شناخته شده‌اي که اثرات دارويي آنها بر بافت‌هاي سلولي سرطاني ثابت شده، شباهت زيادي دارند، ادامه داد: از اين‌رو به منظور بررسي اثر ضد استروژني آنها و معرفي ليگاندهاي جديد بالقوه، در ادامه برهمکنش اين ترکيبات با گيرنده‌ استروژني از طريق محاسبات داکينگ مولکولي بررسي‌شد و نتايج مطلوبي به دست آمد.

به گفته وي در حضور اين نانو کاتاليست مي‌توان داروي ضد سرطان پستان را در شرايطي ساده و با قيمتي مناسب تهيه کرد.

دکتر عبدالرضا حاجي پور، دکتر حسين فرخ پور از اعضاي هيأت علمي دانشگاه صنعتي اصفهان و با همکاري زهرا خرسندي و مريم مرتضوي از دانشجويان دکتراي شيمي اين دانشگاه در انجام اين تحقيقات همکاري داشته‌اند و نتايج آن در مجله RSC Advances منتشر شده است.