شناسايي سلولهاي بنيادي سرطاني با حسگر زيستي ايراني
آسیا و اقیانوسیه
بزرگنمايي:
دکتر شيوا اکبري بيرگاني، عضو هيات علمي دانشکده علوم زيستي دانشگاه تحصيلات تکميلي علوم پايه زنجان با بيان اينکه اين طرح در سمپوزيوم «تحقيقات و کاربرد سلولهاي بنيادي» که تيرماه امسال برگزار شد، موفق به اخذ رتبه برتر تحقيقات در زمينه سلولهاي بنيادي سرطاني از سوي آکادمي بينالمللي سلولهاي بنيادي و انجمن تحقيقات سلولهاي بنيادي آلمان شده است، اظهار کرد: در اين طرح موفق به طراحي يک حسگر زيستي براي شناسايي سلولهاي بنيادي سرطاني از ساير جمعيت سلولهاي سرطاني شديم که ساخت آن درچند مرحله صورت ميگيرد و در حال حاضر فاز اول اجراي طرح به پايان رسيده است. يعني سنسور طراحي شده را چک کردهايم تا ببينيم کار ميکند ياخير؛ زيرا به هرحال اين طرح در ابتدا يک تئوري بود. همچنين پروتئينهاي لازم را در شرايط آزمايشگاهي که به آن in vitro ميگويند، با روش مهندسي ژنتيک ساختيم.
وي با بيان اينکه اين حسگر زيستي در شرايط آزمايشگاهي خوب کار ميکند، افزود: بنابراين در مرحله دوم بايد اين حسگر زيستي وارد سلول شده و فعاليت آن درون سلول مورد بررسي قرار گيرد و پس از بررسي و تائيد فعاليت آن در داخل سلول، ميتوانيم وارد مرحله سوم يعني in vivo شويم که در اين مرحله آزمايشاتي بر روي موش يا ساير موجودات زنده انجام ميشود.
اين پژوهشگر اضافه کرد: در فاز سوم بر روي موش آزمايش ميشود تا به عنوان مارکري براي تشخيص سلولهاي بنيادي سرطاني از سلولهاي سرطاني جمعيت غالبي که وجود دارد، استفاده شود. همچنين ميتواند به عنوان يک مارکر براي شمارشگر سلولي باشد؛ يعني ميتوانيم تعداد سلولهايي که اين گزارشگر را دارند و فعاليتي از خود نشان ميدهند، شمارش کنيم.
اکبري با بيان اينکه هدف ما انجام مطالعات پايه است، گفت: سلولهاي بنيادي سرطاني يکي از مباحثي است که در بيولوژي سرطان بحث برانگيز است. عدهاي با آن موافق و عدهاي نيز مخالف هستند. در واقع با ساختن اين حسگرها درنظر داشتيم تا به سوالات بيولوژيک که حول مبحث سلولهاي بنيادي سرطاني است، پاسخ دهيم. رويکرد ما بيشتر، رويکرد علمي است و به صورت پايه به اين مساله نگاه ميکنيم. همچنين در آينده ممکن است بتوان با آن متاستاز يا هجوم سلولهاي سرطاني به ساير بافتها را بررسي کرد و کارهايي از اين قبيل را انجام داد.
عضو هيات علمي دانشگاه تحصيلات تکميلي علوم پايه زنجان با اشاره به اينکه فاز اوليه طراحي حسگر به پايان رسيده و وارد فاز دوم يعني ورود به سلول شدهايم، گفت: تيمي که در اين پروژه من را ياري دادهاند، دانشجويان دوره کارشناسي ارشد اين دانشگاه هستند. ايده اوليه کار هم بر مبناي همان فرضيه سلولهاي بنيادي سرطاني است. دراين مطالعه روشهاي مختلفي را بررسي کردهايم. فعاليتهاي انجام شده در اين زمينه، دانش و اطلاعات قبلي و مطالعاتي که صورت گرفت، باعث ساخت اين حسگر زيستي شد که شايد به کمک آن بتوانيم اين سلولها را از ساير سلولها تفکيک و به اين ترتيب آنها را شناسايي کنيم.
عضو هيات علمي دانشگاه تحصيلات تکميلي علوم پايه زنجان تصريح کرد: کار انجام شده در مرحله اوليه بدون در نظرگرفتن فازهاي بعدي ميتواند به عنوان يک کيت تشخيصي باشد. ما يک حسگر زيستي ديگر را هم توليد کردهايم که در خصوص تشخيص مرگ سلولي است و جايزه آکادمي بينالمللي سلولهاي بنيادي و انجمن تحقيقات سلولهاي بنيادي آلمان به مجموع کارهاي گروه تعلق گرفت. در حقيقت کل تحقيقاتي که ما در سمپوزيوم «تحقيقات و کاربرد سلولهاي بنيادي» ارائه کردهايم، ساخت دو حسگر زيستي براي شناسايي «سلولهاي بنيادي سرطاني» و شناسايي «مرگ سلولي» است.
وي ادامه داد: حسگر شناسايي مرگ سلولي خاصيت نورزايي دارد و وقتي که سلول وارد فاز مرگ ميشود؛ مانند يک چراغ روشن ميشود و هشدار ميدهد که سلول در حال مرگ است.
مجري طرح تصريح کرد: اين دو حسگر زيستي ساخته شده در همين مرحله اوليه به عنوان کيت تشخيصي محسوب ميشوند که اگر اسپانسري وجود داشته باشد، ميتوانيم آنها را در قالب کيت تشخيصي ارائه دهيم.
اين پژوهشگر با بيان اينکه در حال ثبت پتنت آن هستيم، افزود: نگرش ما بيشتر مطالعات پايه است و هدفمان هم اين است که در مرحله بعدي با وارد کردن آنها به سلول، مطالعات پايه سلولي را دنبال کنيم که البته اگر اسپانسري وجود داشته باشد و علاقمند به همکاري باشد، ما نيز استقبال خواهيم کرد.
اکبري در پايان با بيان اينکه آکادمي سلولهاي بنيادي آلمان در واقع يک آکادمي نوپا است که افرادي از کشورهاي مختلف اروپايي آن را بنيانگذاري کردهاند، يادآور شد: پروفسور يورگن هشلر (Drh.c. Jürgen Hescheler) رييس هيات مديره و مدير موسسه فيزيولوژي اعصاب دانشگاه کلن آلمان و دبير آکادمي و پروفسور کريم نيرنيا، محقق ايراني دانشگاه نيوکاسل انگلستان در مراسم اعطاي رتبه برتر تحقيقات در زمينه سلولهاي بنيادي سرطاني به تحقيق ما حضور داشتند.
لینک کوتاه:
https://www.iranianejahan.ir/Fa/News/2861/