بزرگنمايي:

محمدجواد دهقاني اعلام کرد: هر چند کميت توليد علم تنها يکي از شاخص هاي رشد و توسعه علمي است و اسناد بالادستي از جمله سند سياست هاي کلان علم و فناوري ابلاغي توسط مقام معظم رهبري و نقشه جامع علمي کشور بر شاخص هاي ديگري مانند مرجعيت، ديپلماسي و اثرگذاري اقتصادي و اجتماعي نيز تکيه دارند، اما در سال هاي گذشته نشر نتايج پژوهش در معتبرترين مجلات بين المللي به عنوان مهمترين معيار براي سنجش رشد و توسعه علمي بيش از اندازه مورد تاکيد قرار گرفته است؛ نه فقط به کارگيري اين شاخص به تنهايي، بلکه شيوه رتبه بندي کشور بر حسب کميت توليد علم روشي است که نياز به اصلاح دارد. سرپرست پايگاه استنادي علوم جهان اسلام (ISC) گفت: به دليل آن که حتي بعد از گذشت چند ماه از پايان يک سال ميلادي، اطلاعات کميت توليد علم کشورها همچنان در پايگاه هاي استنادي تکميل مي شوند، بهترين روش براي اعلام رتبه قابل اتکاي کميت توليد علم چند ماه پس از پايان سال مورد نظر است. دهقاني با اشاره به اين که جمهوري اسلامي ايران در سال 2014 ميلادي نيز در جايگاه 16 کميت توليد علم جهان قرار داشت، افزود: در سال 2013 ميلادي ايران رتبه 18 کميت توليد علم دنيا را کسب کرده بود. وي افزود: در اين سال سوييس رتبه 17 را در اختيار داشت، اما اختلاف ايران و سوييس تنها در 40 مدرک بود؛ به عبارت ديگر اگر پژوهشگران جمهوري اسلامي ايران 41 پژوهش ديگر را در سطح بين المللي منتشر کرده بودند، آنگاه رتبه 17 از آن ايران مي شد. دهقاني گفت: اين رقم فقط شامل 0.1٪ (يک دهم درصد) از کل توليد علم جمهوري اسلامي ايران است. سرپرست ISC تصريح کرد: ميزان توليد علم دنيا پديده ثابتي نبوده و مرتبا در حال افزايش است، با اين حال از سال 2012 ميلادي از سرعت رشد آن دائما کاسته شده است. بنابراين هر چند ميزان کميت توليد علم دنيا از 2012 تا 2014 ميلادي افزايش يافته، اما روند رشد آن نسبت به سال هاي قبل از آن کاهش داشته است. دهقاني ادامه داد: در سال 2012 ميلادي، جهان نسبت به سال 2011 ميلادي حدود صد هزار مدرک بيشتر توليد کرده است که اين افزايش براي سال هاي 2013 ميلادي به 2012 به حدود 92 هزار مدرک رسيد. وي افزود: تعداد مدارک در سال 2014 ميلادي نسبت به سال 2013 ميلادي تنها حدود 21 هزار مدرک افزايش يافت. توليد علم سال 2015 ميلادي هنوز کامل نشده و نسبت به سال 2014 ميلادي حدود 500 هزار مدرک اختلاف دارد. دهقاني در ادامه گفت: توليد علم دنيا در سال 2014 نسبت به سال 2013 ميلادي به ميزان 0.8٪ (هشت دهم درصد) رشد داشته است. اين در حالي است که دنيا در سال 2013 ميلادي تنها حدود 3.5٪ (سه و نيم درصد) بيش از سال 2012 ميلادي علم توليد کرد. وي خاطر نشان کرد: همين وضعيت براي نسبت سال 2012 به 2011 ميلادي نيز وجود دارد که ميزان رشد حدود 4٪ ( چهار درصد) بود. بنابراين روند رشد توليد علم در سطح بين المللي هر چند رشد داشته است، اما ميزان رشد کاهش يافته است. رييس مرکز منطقه اي اطلاع رساني علوم و فناوري (RICeST) گفت: بررسي ميزان رشد کميت توليد علم 20 کشوري که بيشترين ميزان کميت توليد علم دنيا در سال هاي 2013 ميلادي و 2014 ميلادي را توليد کرده اند نشان مي دهد که جمهوري اسلامي ايران در سال 2014 ميلادي به نسبت سال 2013 ميلادي چهارمين کشور از لحاظ رشد علمي در دنيا بوده است. دهقاني با اشاره به اين که در اين بازه زماني، ايران حدود 4.4٪ (چهار مميز چهار دهم درصد) رشد علمي داشت، گفت: سه کشور قبل از ايران کشورهاي روسيه، هند و چين هستند که به ترتيب حدود 14.05٪ ( چهارده مميز پنج صدم درصد)، 10.26٪ ( ده مميز بيست و شش صدم درصد) و 6.85 % ( شش مميز هشتاد و پنج صدم درصد) رشد علمي داشته اند. وي خاطر نشان کرد: در همين دوره زماني 12 کشور از برترين توليد کنندگان کميت علم دنيا از جمله آمريکا، انگليس، فرانسه، هلند و ژاپن داراي رشد منفي بودند. دهقاني ادامه داد: در سال 2014 ميلادي تاکنون تعداد مدارک منتشر شده يا همان کميت توليد علم ايران در پايگاه استنادي اسکوپوس به 42 هزار و 993 مدرک رسيد در حالي که اين رقم در سال 2013 ميلادي تعداد 41 هزار و 184 مدرک و در سال 2012 ميلادي تعداد 40 هزار و 385 مدرک بود. وي افزود: جمهوري اسلامي ايران در سال 2005 ميلادي تنها هشت هزار و 180 مدرک در سطح بين المللي منتشر کرده بود که مقايسه اين رقم با وضعيت حاضر نشان مي دهد که در ده سال گذشته توليد علم کشور بيش از پنج برابر افزايش يافته است. سرپرست پايگاه استنادي علوم جهان اسلام افزود: بر اساس آمار موجود تا پايان سال 2015 ميلادي، کشور هلند با تعداد 46 هزار و 27 مدرک در جايگاه 15 کميت توليد علم دنيا و جمهوري اسلامي ايران با 36 هزار و 430 مدرک (با اختلاف نه هزار و 597 مدرک) در جايگاه شانزدهم قرار دارد. وي خاطر نشان کرد: همچنين کشور هلند در سال 2014 ميلادي تعداد 11061 مدرک بيشتر از جمهوري اسلامي ايران توليد کرده است. رييس مرکز منطقه اي اطلاع رساني علوم و فناوري (RICeST) در پايان گفت: مترداف دانستن کميت توليد علم با رشد و توسعه علمي به يک گفتمان غالب در سطح ملي بدل شده و هم اکنون نياز به تغيير آن کاملا مشهود است. دهقاني افزود: کسب مرجعيت بين المللي در علم و فناوري با تکيه صرف بر کميت توليد علم حاصل نمي شود بلکه گام نهادن در جهت ارتقاي سطح کيفي پژوهش ها، گسترش تعاملات علمي بين المللي و تبديل علم به ثروت و قدرت ابعاد ديگري هستند که بايد در دستور کار سياستگذاران علم و فناوري کشور قرار گيرند تا علم کشور همچنان شتابان و به صورت همه جانبه مسير رشد و اعتلاي خود را طي نمايد.