چاپ

سرزمین ایرانیان- «دور دور بازی » تفریح لوکس اوایل دهه هفتاد که ابتدا در تهران شکل گرفت و بعد به برخی از کلان شهر ها راه یافت؛ اکنون با توجه به حجم زیاد خودرو در پایتخت و طرفداران این تفریح لوکس که بیشتر نیز تک سرنشین هستند، به معضلی برای آلودگی های شبانه هوای تهران تبدیل شده است.
پدیده ` دور دور` که ابتدا از یک خیابان در تهران آغاز شد اما به مرور تقریبا در هر منطقه یک خیابان آلوده این تفریح لوکس جوانان شد. رفته رفته این پدیده به برخی از خیابان های کلانشهرهایی مانند اصفهان ، شیراز، مشهد و تبریز کشیده شد.
زمان شکل گیری این پدیده شاید کسی گمان نمی کرد که روزی به معضل آلودگی هوا به ویژه در کلانشهرهای کشور دامن بزند و به یکی از اصلی ترین چالش های محیط زیستی تبدیل شود.
هر فصل از سال دلایل خاص خود را برای آلوده شدن هوا دارد، مثلا پاییز و زمستان به علت بروز پدیده وارونگی و انباشت آلاینده ها همواره هوا آلوده است اما خودرو به عنوان یک علت در این میان در تمام فصول مشترک است.
خودرو به عنوان منابع متحرک منبع حدود 70 تا 80 درصد آلودگی کلانشهر تهران است از این رو تاکنون اقدامات زیادی برای کاهش آلودگی آن صورت گرفته که ارتقای استاندارد تا یورو 4 و فرهنگ سازی برای عدم استفاده از خودروهای شخصی و روی آوردن به وسایل حمل و نقل عمومی برخی از آنها است.
علاوه بر ایجاد آلودگی خودروهایی که برای تفریح شبانه دور دور به سطح شهر می آیند باید خودروهای سنگین دیزلی را نیز به آنها اضافه کرد؛ بطوری که عیسی کلانتری معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست نیز چندی پیش اعلام کرده بود که 30 درصد آلودگی هوای تهران متعلق به تردد شبانه کامیون های بالای 10 سال است که قبل از بیدار شدن شهروندان در شهر تردد می کنند.بنابراین نتیجه قرار گرفتن این دو موضوع در کنار هم فشار آوردن بیشتر بر گلوی دود گرفته پایتخت است.
مدیر بخش سیاست محیط زیست در شبکه مطالعات سیاست‌گذاری عمومی وابسته به مرکز بررسی های استراتژیک نهاد ریاست جمهوری در باره پدیده «دور دور» و معضل آلودگی هوا گفت: ایران یکی از جوان ترین جوامع جهان است و چنین جامعه ای اقتضائات، شور و هیجان خاص خود را دارد که بروز پدیده دور دور یکی از این هیجانات است.
محمد درویش افزود: بنابر اعلام آمارهای معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، حدود 44.6درصد از تردد های شهر تهران با خودروهای تک شرنشین صورت می گیرد، این رقم یکی از بالاترین رقم ها در جهان است و به همین دلیل در آمارهای سالانه ای که سازمان ملل ارائه می کند از تهران به عنوان پرترافیک ترین شهر جهان یاد می شود و بیشترین هدر رفت وقت از طرف شهروندان در آن رخ می دهد، بعد از آن لس آنجلس در امریکا با فاصله زیادی قرار گرفته است.
فعال محیط زیست و مدیر کل سابق دفتر مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: تمام اینها نشاندهنده این است که مردم ما از یک روال منطقی برای استفاده از خودرو برخوردار نیستند یعنی از خودرو فقط برای برطرف کردن نیازهای ضروری زندگی استفاده نمی کنند بلکه برای کارکردهایی که در جاهای دیگر دنیا برای خودرو در نظر گرفته نمی شود، استفاده می کنند.
عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها مراتع و آبخیزداری اظهار داشت: ایران یکی از جوان ترین جوامع جهان است بنابراین اگر جوان در چنین جامعه ای نتواند شور و هیجان خود را از راه درست ارضاء کند شاهد به وجود آمدن ناهنجاری هایی مانند دور دور خودروها در خیابان ها خواهیم بود.
وی به صدای بلند در سیستم صوتی این خودروها نیز اشاره کرد و گفت:علاوه بر آلودگی هوا، آلودگی صوتی نیز به همراه دارند، مشخص است؛ این جوانان هیچ راهی جز اینکه سوار بر خودروی خود شوند، سیستم صوتی آنچنانی بگذارند و صدا آنرا زیاد کنند ندارند.
مدیر بخش سیاست محیط زیست در شبکه مطالعات سیاست‌گذاری عمومی افزود: اینکه صدای سیستم های صوتی در خودروهای ایرانی تا این حد زیاد است در جهان امری بی سابقه است و اینکه تا این حد برای سیستم های صوتی هزینه می کنند نیز امری کم سابقه است، تمام اینها نشاندهنده این است که ما در جاهای دیگری نیازهای نسل جوان را درک نکردیم و بعد باید اینطور هزینه بپردازیم.
وی اظهار داشت: در ایران روزانه 88 میلیون لیتر بنزین مصرف می شود در حالی که در ترکیه که آنهم به اندازه ایران جمعیت دارد اما تعداد خودروهای آن یک و نیم برابر ایران است، روزانه 7.8 میلیون لیتر بنزین مصرف می شود.
درویش گفت: چرا جامعه ایرانی بیش از 6 برابر متوسط جهانی و 11 برابر ترکیه بنزین مصرف می کند؟ یک دلیلش این است که جوانان از خودرو به عنوان ابزاری برای تفریح استفاده می کنند و اگر گزینه های دیگری برای جوانان فراهم شود و بتوانند تفریحات سالم دیگری را برای خودشان در نظر بگیرند مسلم بدانید دیگر پدیده ای به نام دور دور کردن در خیابان ها رخ نمی دهد.
این فعال محیط زیست تاکید کرد: نمی توان مستقیم با اعمال زور مانع تردد خودروهایی که دور دور می کنند شد، مثلا برای مقابله با مواد مخدر حکم اعدام در نظر گرفته شد آیا باعث کاهش میزان قاچاق مواد مخدر و اعتیاد شد؟ باید زمینه هایی که باعث ایجاد بزهکاری، ترویج اعتیاد و یا دور دور کردن می شود را به صورت ریشه ای حل کرد .
وی گفت: حقیقت این است که ما فعالان محیط زیست به این نتیجه رسیدیم که نباید منتظر بمانیم تا یک نفر به نام دولت با اسب سفید بیاید و مشکلات ما را حل کند، سالها است که منتظر چنین رخدادی هستیم اما رخ نداد پس باید به سمت ارتقای سرمایه اجتماعی و همبستگی ملی برویم.
درویش اظهار داشت: یکی از نشانه های ارتقای سرمایه اجتماعی و همبستگی ملی همین است که گروهی از جوانان از اراک پرچمی را به عنوان سه شنبه های بدون خودرو بیش از دو سال پیش به اهتزاز درآوردند و اکنون بیش از 157 هفته از آن می گذرد.
وی افزود : آنها با این کار خواستند به مردم بگویند حالا که شهرداری ها و دولت ها نتوانستند وظایف خود را به درستی انجام دهند و شهرهایی متناسب طراحی کنند ما خودمان شروع کنیم و کاری کنیم که سوار شدن بر دوچرخه و نفی خودرو محوری یک ارزش باش.
درویش گفت: متاسفانه در جامعه ما خودرویی که سوار می شویم هر چقدر گران قیمت تر و مدل بالاتر باشد نشاندهنده شان اجتماعی فرد است اما اکنون گروهی از فرهیختگان، کنشگران، فعالان محیط زیست و اساتید دانشگاه خودروهای شخصی را کنار گذاشتند در بیشتر از 202 شهر ایران سه شنبه های بدون خودرو اجرا می شود.
مدیر کل سابق دفتر مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: امسال سازمان ملل برای اولین بار 13 خرداد را روز جهانی دوچرخه نامگذاری کرد در حالی که ما حدود سه سال زودتر این کار را انجام دادیم بنابراین دولت می تواند سه شنبه های بدون خودرو را به عنوان پیشنهاد جمهوری اسلامی به ثبت برساند و به این ترتیب موجی راه بیندازیم که سبب شود تا یک شهردار به این نتیحه برسد که اگر بخواهد شهردار خوبی باشد نباید بیلان مصرف آسفالت و سیمان را افزایش دهد نباید به تعداد پل ها ، اتوبان ها و بزرگراه هایی که ساخته بنازد بلکه باید به ایجاد مسیرهای ایمن دوچرخه سواری و پیاده راه بیشتر و شهری که مردم بتوانند صدای پرندگان را در آن بشنوند بنازد.