چاپ

سرزمین ایرانیان- ناباروری یکی از مشکلات مهم مردانی است که دچار آسیب نخاعی شده‌اند. مسائلی که باعث ناباروری در این بیماران می‌شود ممکن است عوامل مختلفی داشته باشد. این عارضه می‌تواند غلظت و شکل طبیعی اسپرم‌ها را تغییر داده و تحرک و زنده‌مانی آن‌ها را کاهش دهد.

در همان دوره‌ی ابتدایی پس از آسیب، در عملکرد بیضه‌ها تغییراتی مانند التهاب پایدار، تغییر عملکرد سلول‌های سرتولی و آسیب به سد خونی-بیضه‌ای به وجود می‌آید. همین تغییرات بخشی از عواملی هستند که مشکل اسپرم‌زایی این بیماران را توجیه می‌کند.

سلول‌های سرتولی از مهم‌ترین سلول‌های بیضه هستند و از سلول‌های زاینده‌ی اسپرم یا سلول‌های اسپرماتوژنیک پشتیبانی می‌کنند. برهم‌کنش‌های بین سلول‌های اسپرماتوژنیک و سلول‌های سرتولی نقش مهمی در تنظیم روند تولید اسپرم دارد. CADM1 یک مولکول چسبندگی سلولی است که باعث اتصال سلول‌های سرتولی و سلول‌های اسپرماتوژنیک می‌شود. این مولکول در فرآیند اسپرم‌زایی نقش مهمی دارد.

مطالعات مختلف نشان داده که مشکلات مرتبط با اسپرم‌زایی که به دنبال آسیب نخاعی به وجود می‌آید، احتمالا وابسته به آندروژن هستند. آندروژن‌ها یا هورمون‌های مردانه، هورمون‌هایی هستند که در مردان به میزان بیشتری وجود دارد. هورمون «تستوسترون» نیز نوعی آندروژن است و نقش مهمی در چسبندگی سلول‌های سرتولی و همچنین تنظیم یک‌پارچگی سد خونی- بیضه‌ای دارد.

غلام‌رضا حسن‌زاده و همکارانش در دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی، زنجان و دانشگاه آزاد اسلامی پرند در مطالعه‌ی مشترکی تاثیر تزریق تستوسترون در مراحل اولیه و مرحله‌ی مزمن آسیب نخاعی و تاثیر آن را بر مولکول CADM1 بررسی کردند.

در این مطالعه از 90 موش آزمایشگاهی نر بالغ استفاده شد وآن‌ّها را به دو دسته‌ی کلی تقسیم کردند. دسته‌ی اول بلافاصله پس از آسیب نخاعی تستوسترون دریافت کرده و دسته‌ی دوم یک هفته پس از آسیب با تستوسترون درمان شدند. بعد از مدت زمان آزمایش، میزان بیان ژن CADM1، میزان تستوسترون و ویژگی‌های مختلف اسپرم را مورد بررسی قرار گرفتند.

پژوهشگران دریافتند که بعد از آسیب نخاعی(هم در مرحله‌ی ابتدایی و هم در مرحله‌ی مزمن) ‌ویژگی‌های اسپرم و ساختار بیضه تغییر کرده بود. همچنین میزان بیان ژن CADM1 کم شده بود. همچنین مشاهده شد که تزریق تستوسترون میزان اسپرم‌های مرده و اسپرم‌های با سر غیر طبیعی را کاهش داد. از همه مهم‌تر این‌که تزریق تستوسترون بلافاصله پس از آسیب، تاثیر بیشتری داشت. سطح بیان ژن CADM1 بعد از درمان با تستوسترون افزایش یافته بود این تغییرات با بهبود حرکات اسپرم همراه شده بود به طوری که با معیارهای استاندارد مطابق بود.

نتایج این مطالعه با شواهد مختلف نشان داد که درمان هورمونی فوری در فازهای حاد و مزمن آسیب نخاعی خیلی موثرتر از تزریق تستوسترون با 7 روز تاخیر بود. به ویژه، شاخص‌های مختلف اسپرم همراه با بافت‌شناسی بیضه و الگوی رونویسی و بیان CADM1، تأثیر مثبت درمان فوری با تستوسترون را در فاز مزمن آسیب نخاعی روشن کرد.

حسن‌زاده و همکارانش توصیه کردند برای تعیین نقش دقیق تستوسترون در رابطه با CADM1، مطالعات بیشتری انجام شود.

نتایج این مطالعه در آخرین شماره‌ی فصل‌نامه‌ی «یاخته » پژوهشگاه رویان به چاپ رسیده است.