چاپ

سرزمین ایرانیان- سرب یکی از فلزات پر مصرف در صنایع مختلف به خصوص تولید رنگ‌ و لوازم آرایشی است. سابقه‌ استفاده از این ماده به 6 هزار سال پیش می‌رسد و به عنوان یکی از مواد آلاینده‌های محیط زیست شناخته می‌شود. سرب به طور عمده از طریق لوله‌ گوارشی و به مقدار کمتر از طریق سیستم تنفسی به بدن وارد می‌شود، این ماده از سد خونی-مغزی عبور می‌کند و پس از ورود به سیستم عصبی مرکزی موجب آسیب نواحی مختلف مغز به خصوص هیپوکامپ می‌شود. بررسی‌ها نشان داده که این ماده می‌تواند باعث بروز اختلالاتی نظیر افسردگی و اضطراب در حیوانات و انسان شود.

دارچین گیاهی درختی از خانواده‌ برگ بو است که پودر پوست داخلی آن به عنوان ادویه مصرف می‌شود. دارچین غنی از ترکیبات فنلی و فلاونوئیدها است. اثرات ضد دیابتی، آنتی‌اکسیدانی، ضد سرطانی، ضد باکتریایی، ضد التهابی، ضد دردی، محافظت‌کنندگی عصبی و کاهنده‌ فشار خون دارچین به اثبات رسیده است.

معصومه اصل‌روستا و همکارانش در دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان، اثرات ضد اضطرابی و ضد افسردگی دارچین را در موش‌های صحرایی که در معرض سرب بودند، مورد بررسی قرار دادند.

در این آزمایش 32 سر موش صحرایی نر به 4 گروه "کنترل"، "دارچین"، "سرب" و "سرب- دارچین" تقسیم شدند. گروه دوم و چهارم، 30 روز متوالی 200 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره‌ دارچین دریافت کردند. حیوانات گروه‌های 3 و 4 نیز در همین مدت، 100 میلی‌گرم در کیلوگرم استات سرب دریافت کردند. در پایان دوره، برای بررسی سطح اضطراب حیوانات آزمون «ماز بعلاوه‌ مرتفع» و جهت بررسی افسردگی حیوانات آزمون «شنای اجباری» به کار رفت.

در آزمون «ماز بعلاوه‌ مرتفع»؛ از یک ماز به شکل علامت جمع (+) استفاده می‌شود که روی پایه‌هایی قرار دارد. این ماز چهار راهرو یا بازو دارد که دو به دو مقابل یکدیگرند. دوتا از این بازوها دارای دیواره هستند و انتهای آن‌ها نیز بسته است، ولی دو بازوی دیگر از همه طرف باز هستند. موش‌ها درون محدوده مرکزی ماز قرار داده می‌شوند. در مدت ٥ دقیقه حیوان آزادانه در قسمت‌های مختلف ماز حرکت می‌کند. دفعات ورود به بازوهای باز و بسته شمارش می‌شود. هر چه تعداد ورود به بازوهای باز و زمان ماندن در آن بیشتر باشد، اضطراب موش کمتر است.

در آزمون «شنای اجباری» موش‌ها به طور جداگانه به مدت 6 دقیقه در یک ظرف استوانه‌ای شکل حاوی آب با دمای 25 درجه سانتیگراد قرار داده شدند. در این زمان حیوان شروع به شنا می‌کند و در زمان‌هایی نیز متوقف می‌شود. افزایش مدت زمان بی‌حرکتی معادل افسردگی و کاهش آن به عنوان اثر ضد افسردگی ثبت می‌شود.

بر اساس نتایج این آزمون‌ها، حیواناتی که سرب دریافت کرده بودند، اضطراب و افسردگی بیشتری داشتند و حیواناتی که به همراه سرب دارچین نیز دریافت کرده بودند، به طور قابل توجهی اضطراب و افسردگی کمتری نشان دادند.

نتایج این پژوهش که در نشریه‌ دانشگاه علوم پزشکی کردستان به چاپ رسیده، نشان داد که عصاره‌ دارچین می‌تواند از اضطراب و افسردگی ناشی از مواجهه‌ طولانی‌مدت با سرب جلوگیری کند که این ممکن است به دلیل محتوای آنتی اکسیدانی و محافظت کننده‌ گیاه دارچین باشد.

اصل‌روستا و همکارانش پیشنهاد کردند مطالعات بیشتری نیز در این زمینه مورد نیاز است.