چاپ

سرزمین ایرانیان- واکنش به آزمون‌های ورزشی استاندارد، ابزار مهمی برای ارزیابی بالینی افراد محسوب می‌شود و به‌کارگیری این آزمون‌ها، ارزیابی نسبتاً جامعی را از کارکرد دستگاه‌های قلبی-عروقی، تنفسی و متابولیک فرد ارائه می‌دهد.

در این رابطه، استاندارد طلایی برای ارزیابی آمادگی قلبی-تنفسی، اندازه‌گیری حداکثر اکسیژن مصرفی در آزمون ورزشی موسوم به «وامانده ساز» بر روی تردمیل یا دوچرخه و با استفاده از دستگاه تجزیه‌وتحلیل گازهای تنفسی است. با این‌حال، دخالت عواملی مانند هزینه بالا، زمان‌بر بودن، نیاز به کارشناسان خبره، پیچیدگی اجرا و خطر بروز حملات قلبی-تنفسی به‌ویژه در بیماران، استفاده از این نوع آزمون‌های استاندارد را محدود کرده است.

در خصوص کودکان، وضع باز هم متفاوت‌تر است. ازآنجاکه اغلب فعالیت‌های روزانه بچه‌ها معمولاً در سطح «زیر بیشینه» انجام می‌گیرد، اغلب محققان و پزشکان از آزمون‌های ورزشی «زیر بیشینه» به‌عنوان جایگزین آزمون‌های ورزشی قلبی-تنفسی درمانده ساز برای ارزیابی کارایی دستگاه قلبی-تنفسی استفاده می‌کنند و در این زمینه، رایج‌ترین آزمون ورزشی، آزمون «6 دقیقه پیاده‌روی» یا 6MWT است که در آن، بیشترین مسافتی که فرد می‌تواند ظرف 6 دقیقه به‌صورت پیاده‌روی بپیماید، اندازه‌گیری می‌شود.

برای بررسی دقیق‌تر این آزمون از لحاظ اعتبار و پایایی آن جهت ارزیابی آمادگی قلبی تنفسی پسران کودک و نوجوان، پژوهشگران کشورمان از دانشگاه بوعلی سینای همدان، مطالعه‌ای کاربردی و آینده‌نگر را انجام داده‌اند که نتایج آن اخیرا در مجله علمی پزشکی جندی‌شاپور وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی جندی‌شاپور اهواز منتشر شده است.

این تحقیق بر روی 349 کودک و نوجوان پسر سالم 8 تا 17 ساله که به‌طور تصادفی از 18 مدرسه شهر همدان انتخاب شده بودند، انجام شده است.

برای انجام این پژوهش، ابتدا پرسشنامه سلامتی به بچه‌ها ارائه شد و از آن‌ها خواسته شد که آن را با مشورت والدین خود تکمیل کنند. به‌علاوه پرونده سلامتی-پزشکی دانش‌آموزان نیز در هر مدرسه بازبینی شد. سپس مواردی چون وزن، شاخص توده بدن، محیط کمر، محیط لگن، نسبت کمر به لگن و ضربان قلب استراحت در شرکت‌کنندگان، اندازه‌گیری شد و بعد از آن این کودکان و نوجوانان تحت آزمون تشخیصی 6MWT قرار گرفتند. درنهایت نیز، اعتبار و پایایی آزمون فوق برای سنجش کارایی دستگاه قلبی تنفسی، با استفاده از روش‌های آماری مورد ارزیابی قرار گرفت.

نتایج این بررسی‌ها نشان داد که آزمون تشخیصی 6MWT به‌خوبی و با خطای بسیار پایینی می‌تواند سطح آمادگی قلبی تنفسی افراد فوق را نشان دهد.

بر اساس این نتایج، اعتبار و پایایی آزمون 6 دقیقه پیاده‌روی مورد تایید محققان قرار گرفت و نشان داد که همبستگی معنادار و قابل‌توجهی بین آزمون فوق، یعنی 6MWD و حداکثر اکسیژن مصرفی اندازه‌گیری شده در آزمون ورزشی وامانده ساز، وجود دارد و لذا این آزمون میدانی از اعتبار بالایی برای پسران کودک و نوجوان سالم برخوردار است.

این نتایج می‌تواند کمک کند تا مربیان ورزشی، پزشکان، متخصصان طب فیزیکی و فیزیوتراپیست‌ها از آزمون «6 دقیقه پیاده‌روی» به‌عنوان یک ابزار ساده، ایمن و ارزان جهت اندازه‌گیری سطح آمادگی قلبی- تنفسی بچه‌های سالم و همچنین بیمار استفاده کنند.