چاپ

سرزمين ايرانيان- منابع آب زيرزميني پس از يخچال‌ها، دومين منبع آب شيرين موجود در جهان هستند و در نقاطي که آب‌هاي سطحي از جمله درياچه‌ها و رودخانه‌ها وجود نداشته و يا غيرقابل استفاده هستند، نيازهاي آبي توسط اين منابع برطرف مي‌شود.

يکي از عوامل ايجاد سرطان، وجود آلاينده‌هاي طبيعي مانند عناصر فلزي در همين منابع آب زيرزميني است. بنابراين ضروري است تا آب‌هاي حاصل از اين منابع قبل از مصرف به روش‌هاي مختلف تصفيه شود تا بتوان درصد احتمال ابتلا به سرطان و هزينه‌هاي ناشي از آن را بر اقتصاد خانواده و دولت تا حد ممکن کاهش داد. در اين راستا محققان مرکز تحقيقات بهداشت دانشگاه علوم پزشکي کردستان نانوجاذب‌هايي را براي جداسازي آلودگي‌هاي سمي و سرطان‌زا از منابع آب زير زميني عرضه کردند.

دکتر مهدي صفري، عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشکي کردستان و از محققان اين طرح با بيان اينکه در اين پژوهش با به‌کارگيري نانوذرات مغناطيسي اکسيدآهن و خاکستر استخوان، جاذب‌هايي نانوساختار تهيه شد، گفت: اين نانوجاذب‌ها مي‌توانند در سيستم‌ها و دستگاه‌هاي تصفيه‌ آب جهت تصفيه‌ آب‌هاي آلوده به آرسنيک مورد استفاده قرار گيرند. آرسنيک يکي از آلاينده‌هاي طبيعي مهم در منابع آب به‌خصوص منابع زيرزميني به شمار مي‌رود.

صفري به اهميت حذف آرسنيک از آب اشاره کرد و ادامه داد: براساس تقسيم‌بندي سازمان بين‌المللي تحقيقات سرطان (IARC)، آرسنيک به عنوان يک ماده‌ سرطان‌زا شناخته شده که قادر به ايجاد سرطان‌هايي نظير سرطان پوست و خون است و در سراسر دنيا مناطقي از کشورهاي بنگلادش، هند، چين و ايران داراي آلودگي طبيعي به آرسنيک هستند.

به گفته وي در کشور ما استان کردستان از جمله مناطق داراي آلودگي طبيعي به آرسنيک است، به همين دليل در اين پژوهش ساخت يک نانوجاذب ترکيبي و بررسي کارايي آن در حذف آرسنيک از آب‌هاي زيرزميني در منطقه‌ کردستان مدنظر قرار گرفت.

صفري با اشاره به مهم‌ترين ويژگي‌هاي نانوجاذب ساخته شده، اظهار کرد: از جمله ويژگي‌هاي اين نانوجاذب مي‌توان به طبيعي بودن آن (دوستدار محيط زيست) به دليل استفاده از ماده‌ طبيعي و بازيافتي خاکستر استخوان اشاره کرد. به علاوه، به دليل کاربرد نانوذرات مغناطيسي در ساخت آن اين جاذب نانوساختار مي‌تواند بعد از استفاده به آساني توسط يک ميدان مغناطيسي خارجي از محيط خارج شده و بازيافت شود که منجر به کاهش هزينه‌ تصفيه مي‌شود.

اين عضو هيات علمي دانشگاه کردستان راندمان حذف بالاي 90 درصد براي محدوده غلظت‌هاي موجود در آب‌هاي زيرزميني منطقه کردستان و بهترين کارايي در pH طبيعي آب (7 تا 8) را از ديگر مزيت‌هاي اين نانوجاذب نام برد و يادآور شد: جاذب‌هاي نانوکامپوزيتي استخوان/نانوذرات، درون پليمر کيتوزان انکپسوله شدند. کيتوزان يک پليمر طبيعي است که قادر به جذب آلاينده‌هاي مختلف از جمله آلاينده‌هاي فلزي از آب است.

وي اضافه کرد: در اين تحقيق کيتوزان علاوه بر خاصيت جذب موجب کنارهم قرار گرفتن نانوذرات اکسيد آهن و خاکستر استخوان (تشکيل نانوکامپوزيت) مي‌شود که اين امر باعث عدم پراکندگي نانوجاذب‌ها در آب و جداسازي آسان آنها توسط ميدان مغناطيسي خارجي مي‌شود.

نتايج اين تحقيقات که حاصل همکاري دکتر مهدي صفري عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشکي کردستان، دکتر رضا درويشي چشمه سلطاني عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشکي اراک، دکتر افشين ملکي عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشکي کردستان و ديگر همکارانشان از دانشگاه علوم پزشکي کردستان است، در مجله‌ Environmental Science and Pollution Research با ضريب تأثير 2.74 منتشر شده است.