رنگ و رنگ‌دانه‌ها کاربرد گسترده‌اي در صنايع نساجي، آرايشي و
بهداشتي، صنعت چاپ و مواد غذايي دارند ولي از سوي ديگر بسياري از اين
رنگ‌ها براي موجودات آبزي سمي هستند و در محيط‌زيست باقي مي‌مانند.
در مطالعات گذشته روش‌هايي از قبيل روش‌هاي شيميايي، فيزيکي و
زيستي براي حذف اين آلاينده‌ها از محيط زيست گزارش شده است. برخي از اين
روش‌ها معمولا پرهزينه هستند و پيشرفت فرايند در آنها به کندي صورت
مي‌گيرد. بنابراين توسعه روش‌هاي ارزان، کارآمد و سازگار با محيط‌زيست
بسيار حائز اهميت است. از سوي ديگر، نقش فناوري نانو در اين مسير بسيار
چشمگير بوده است.
در اين راستا محققان دانشگاه قم با بهره گيري از فناوري نانو
اقدام به سنتز نانو کاتاليست پالاديومي براي حذف آلاينده‌هاي آب با استفاده
از پوست گردو و عصاره برگ گياه دم اسبي کردند.
دکتر مريم بردبار از محققان اين طرح و عضو هيات علمي دانشگاه
قم گفت: هدف از انجام اين پژوهش سنتز يک نانوکاتاليست با استفاده از پوست
خشک گردو به عنوان بستر و نانوذرات پالاديوم بوده است.
به گفته وي در اين پژوهش از عصاره برگ گياه دم اسبي به عنوان عامل احيا کننده و پايدارکننده نانو ذرات پالاديوم استفاده شده است.
بردبار، خاطر نشان کرد: استفاده از ضايعات کشاورزي در اين طرح
باعث شد تا علاوه بر کاهش هزينه سنتز، نانوکاتاليست حاصل از زيست سازگاري
بالايي برخوردار باشد ضمن آنکه کارايي اين نانوکاتاليست‌ها نسبت به
نمونه‌هاي مشابه بهبود يافته است.
عضو هيات علمي دانشگاه قم با بيان اينکه در سال‌هاي اخير سنتز
نانوذرات فلزي با استفاده از عصاره گياهان بسيار گزارش شده است، يادآور
شد: اين روش‌ها از مزايايي از قبيل ارزاني، سادگي و عدم نياز به حلال‌هاي
سمي برخوردار هستند.
وي با اشاره به جزئيات اين طرح اظهار کرد: در اين طرح با
استفاده از عصاره برگ گياه دم اسبي اقدام به سنتز نانوذرات پالاديوم
کرديم. اين عصاره با ايجاد يک لايه آلي بر روي سطح نانوذرات موجب شد
پايداري آنها افزايش يابد. از سوي ديگر مقياس نانومتري اين نانوذرات
توانايي آنها را در تسريع واکنش تخريب آلاينده به ميزان چشمگيري بالا برده
است.
بردبار اضافه کرد: بر اين اساس ما پس از سنتز نانوذرات
پالاديوم بر روي بستري از پودر پوست گردو با استفاده از عصاره برگ گياه دم
اسبي، بررسي‌هاي ساختاري و ميکروسکوپي با روش‌هايي نظير پراش پرتو ايکس،
طيف‌نگاري UV-Vis و ميکروسکوپ الکتروني بر روي اين
نانوذرات کامپوزيتي انجام و در نهايت عملکرد اين نانوذرات در تخريب ترکيبات
آلي از قبيل متيل اورانژ، متيل بلو و 4-نيتروفنل مورد ارزيابي قرار داديم.
به گفته اين محقق تصاوير ميکروسکوپي حضور نانوذرات پالاديوم با ابعاد 5 تا 10 نانومتر را بر روي پودر پوست گردو تأييد کرده‌اند.
بربارد همجنين تاکيد کرد: نتايج مربوط به آزمون بررسي عملکرد
کاتاليستي اين نانوذرات نشان داد که فرايند تخريب ترکيبات آلي در حضور
نانوکاتاليست حدود يک دقيقه زمان نياز دارد. اين در حالي است که فرايند
تخريب در غياب نانوکاتاليست ساعت‌ها به طول مي‌انجامد.
به گفته وي اين نانوکاتاليست در صورت تجاري شدن در تصفيه‌ي فاضلاب‌هاي صنايع مختلف از جمله صنايع نساجي کاربرد خواهد داشت.
اين تحقيقات از سوي دکتر مريم بردبار عضو هيأت علمي دانشگاه
قم و نفيسه مرتضوي منش دانشجوي مقطع کارشناسي ارشد اين دانشگاه انجام و
نتايج آن در مجله Environmental Science and Pollution Research با ضريب تأثير 2.760 منتشر شد.