ميکروسکوپ هاي نيروي اتمي (AFM)، دسته
گسترده اي از تجهيزات شناسايي در مقياس نانو با عنوان ميکروسکوپ هاي نيرويي
هستند. امروزه دستگاه هاي تجاري متفاوتي با مباني مشابه و حالات کاري
مختلف عرضه شده اند که از نظر دقت و کيفيت تصاوير با يکديگر تفاوت دارند.
يکي از انواع ميکروسکوپ‌هاي نيروي اتمي پروب
روبشي است که از يک پروب نوک تيز در ابعاد کمتر از 8 نانومتر که بر روي
نمونه حرکت مي‌کند به شمار مي روند. AFM علاوه بر تصويربرداري در مقياس
نانو به منظور بررسي خواص و ساختار سطحي مواد در ابعاد نانومتري نيز به کار
مي‌رود.
در همين راستا محققان ايراني موفق به طراحي و ساخت ميکروسکوپ هاي نيروي اتمي کاربردي در پژوهشگاهها و آزمايشگاههاي دانشگاهها شدند.
هدف از اين طرح بررسي روند انجام واکنش ها و
تهيه تصاوير از روند پيشرفت آن‌ها مانند بررسي تأثير يک دارو بر روي يک
نمونه خاص يا بررسي روند تشکيل يک کريستال است.
براي دستيابي به اين هدف لازم است تا بخش
الکترونيک ميکروسکوپ يکپارچه شده و با تغييراتي که اعمال مي شود امکان ثبت
تصويربرداري با سرعت بالا فراهم شود. در اين طرح سرعت تصوير برداري قابل
افزايش خواهد بود.
خواص قابل اندازه‌گيري با اين دستگاه ايراني
شامل مورفولوژي هندسي، توزيع چسبندگي، اصطکاک، ناخالصي سطحي، جنس نقاط
مختلف سطح، کشساني، خواص مغناطيسي، بزرگي پيوندهاي شيميايي، توزيع بارهاي
الکتريکي سطحي و قطبيت الکتريکي نقاط مختلف است. در عمل از اين قابليت‌ها
براي بررسي ويژگي‌هايي همچون خوردگي، تميزي، يکنواختي، زبري، چسبندگي،
اصطکاک و اندازه استفاده مي‌شود.
دقت بالا، عدم محدوديت در بررسي اغلب سطوح
در شرايط محيطي مختلف، عدم نياز به آماده‌سازي نمونه در اغلب موارد، سرعت
بالاي اندازه‌گيري، تهيه تصوير سه‌بعدي و توانايي بررسي انواع خواص سطحي از
جمله ويژگي هاي اين سيستم به شمار مي رود.
اين دستگاه در حوزه‌هاي مختلف تکنولوژي
کاربردي اعم از الکترونيک، هوافضا، خودروسازي، علم مواد، بيولوژي، ارتباطات
از راه دور، داروسازي، لوازم آرايشي،پتروشيمي کاربرد دارد.
در حال حاضر کاربران اين محصول نزديک به 80
دانشگاه و مرکز پژوهشي در داخل کشور است.قيمت محصول در مقايسه با نمونه
مشابه خارجي با مشخصات مشابه، حدود 60 درصد آن است.