چاپ

در سال‌هاي اخير، تحويل هدفمند دارو توسط نانوذرات پليمري به عنوان يک رويکرد مؤثر در انتقال مواد ژنتيکي به سلول‌ها در نظر گرفته شده است. طبق مطالعات، هدف قرار دادن سايت‌هاي تومور با استفاده از گيرنده‌هاي اينتگرين که بر روي سطح سلول‌ها قرار دارند، راهکار بسيار مفيدي براي هدايت ژن مورد نظر به سلول‌هاي بدخيم است. اين شيوه بر محدوديت‌هاي کاربردهاي باليني گستره‌ زيادي از مواد شيمي‌درماني غلبه خواهد کرد.

دکتر علي دهشهري، عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشکي شيراز از اجراي مطالعاتي در اين زمينه خبر داد و گفت: پروتئين اينترلوکين 12، در چندين کارآزمايي باليني به عنوان يک عامل ضد توموري با اثرات ضد رگ‌زايي (آنتي آنژيوژنز) قوي به کار رفته است؛ ولي اين داروي نوترکيب پروتئيني، به دليل عوارض جانبي ناشي از سميت سيستميک، منجر به بروز چند مورد مرگ شده است؛ از اين رو کاربرد گسترده‌ باليني اين دارو محدود شده است.

وي با اشاره به اهميت يافتن ايمني درمان سرطان بويژه ژن درماني، به راه حل جايگزين استفاده‌ مستقيم از اين دارو پرداخت و افزود: انتقال ژن کدکننده‌ اين پروتئين به سلول‌هاي توموري، يک راهکار پيشنهادي است و با اين هدف که بيان ژن و توليد اين پروتئين صرفا در بافت سرطاني اتفاق مي‌افتد و در نتيجه عوارض سمي سيستميک مرتبط با آن بروز نمي‌کند، لازم است تا ژن اينترلوکين 12 به صورت هدفمند به چنين سلول‌هايي منتقل شود.

دهشهري با اشاره به جزئيات سامانه‌ هدفمند طراحي‌شده در اين تحقيقات، توضيح داد: با توجه به بيان بيش از حد اينتگرين‌ها بر روي بافت‌هاي توموري، اين گيرنده‌ها به عنوان يک هدف مناسب در ژن‌رساني هدفمند مطرح هستند. لذا در اين مطالعه، يکي از مشتقات هورمون تيروئيدي با نام تترايدوتيرواستيک اسيد (تتراک)، که خواص اختصاصي در اتصال به اينتگرين‌ها را نشان داده بود، براي هدفمندسازي مورد استفاده قرار گرفت.

وي اضافه کرد: علاوه بر آن به عنوان هسته‌ مرکزي سامانه‌ ژن‌رسان، از پليمر کاتيوني پلي اتيلن ايمين استفاده شد و به کمک تتراک هدفمندسازي شد و بعد از آن اين سامانه با ژن اينترلوکين 12 تشکيل نانوذره داد و براي انتقال ژن به سلول‌هاي سرطاني داراي گيرنده اينتگرين مورد استفاده قرار گرفت.

به گفته‌ اين محقق، نتايج انتقال ژن به کمک اين نانوحامل نشان داد که اين ژن به صورت هدفمند به سلول‌هاي سرطاني داراي اينتگرين انتقال مي‌يابد و باعث افزايش 4 برابري توليد اينترلوکين 12 در چنين سلول‌هايي مي‌شود.

اين عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي شيراز ادامه داد: همچنين به دليل ورود هدفمند به سلول‌ها، خصوصيت سمي پليمر مورد استفاده نيز به طرز چشمگيري کاهش يافته است.

نتايج اين تحقيقات که حاصل همکاري دکتر علي دهشهري و دکتر حسين صادق پور از اعضاي هيأت علمي دانشگاه علوم پزشکي شيراز، فاطمه شيخ ساران، بهمن خلوتي و الهه انتظار المهدي بوده، در مجله‌ Colloids and Surfaces B: Biointerfaces با ضريب تأثير 3.902 به چاپ رسيده است.