چاپ

شيوع ديابت در سراسر جهان درحال افزايش است و يکي از علل اصلي گسترش اين بيماري، بي علامتي آن است به گونه اي که گفته مي شود حتي در کشورهاي اروپايي مانند انگليس 50 درصد ديابتي ها از بيماري خود اطلاعي ندارند.
اين بي علامتي و تشخيص ديرهنگام ديابت سبب بروز بسياري از عوارض مي شود که يکي از مهمترين آنها اختلال در عملکرد کليه هاست؛ اين اختلال مي تواند به دياليز، پيوند کليه و حتي در مواردي از دست دادن جان بيمار منتهي شود.
براساس آمارهاي اعلام شده، 480 ميليون نفر در جهان مبتلا به ديابت هستند و در ايران هفت ميليون نفر ديابت دارند؛ مساله نگران کننده تر اينکه 12 درصد از جمعيت بالاي 20 سال کشور را مبتلايان به ديابت تشکيل مي دهند.
پيشگيري از طريق اصلاح سبک زندگي و پس از آن تشخيص به موقع و کنترل ديابت در رابطه با اين بيماري اهميت بسياري دارد زيرا مي تواند بسياري از مشکلات جسماني مانند نفروپاتي ديابتي و نارسايي کليه، مشکلات رواني، اقتصادي و اجتماعي بيماران و حتي بار مالي نظام سلامت کشور را کاهش دهد.
از اين رو رويکرد سازمان بهداشت جهاني همواره بر پيشگيري از اين بيماري معطوف بوده و به همين منظور 20 اسفندماه مصادف با 10 مارس به عنوان روز جهاني کليه نام گذاري شده است تا از اين طريق توجه کشورها به اين مساله بيش از پيش جلب شده و در اين زمينه برنامه ريزي شود.
دکتر اسدالله رجب رئيس انجمن ديابت ايران اظهار کرد: تحقيقات نشان مي دهد ديابتي هايي که قندخون خود را در حد طبيعي نگه مي دارند، احتمال ابتلاي آنها به نفروپاتي ديابتي از 40 درصد به کمتر از 2 درصد کاهش مي يابد و از آنجايي که اين ميزان بسيار اندک است، مي توان به طور کلي گفت افرادي که قند کنترل شده دارند، دچار نفروپاتي نمي شوند.
وي افزود: مهمترين عواملي که مي تواند باعث ابتلاي فرد ديابتي به مشکلات کليوي شود، ميزان بالاي قندخون است؛ هرچه قندخون بالاتر باشد، شيوع مشکلات کليوي بيشتر مي شود. افراد چاق و داراي اضافه وزن، چربي بالا و فشار خون مستعد ابتلا به نفروپاتي ديابتي هستند.

** نفروپاتي ديابتي
رئيس انجمن ديابت ايران درباره نفروپاتي ديابتي توضيح داد: اختلال در عملکرد کليه در مبتلايان به ديابت نوع يک و 2 مي تواند بروز يابد؛ همچنين اين اختلال با احتمال تبديل شدن به نارسايي کليه نيز همراه است.
رجب افزود: از آنجايي که ديابت نوع يک به موقع تشخيص داده مي شود و بيماران به موقع تحت درمان قرار مي گيرند، معمولا دچار اين عارضه نمي شوند؛ اما در ديابت نوع 2 از آنجايي که معمولا دير تشخيص داده مي شود، مبتلايان گاها دچار اختلالات کليوي مي شوند و بعد در اثر علائم اين اختلالات به پزشک مراجعه مي کنند و به اين صورت بيماري آنها تشخيص داده مي شود.

** عوامل مستعدکننده اختلالات کليوي
وي عواملي مانند فشار و چربي و قند خون بالا، اضافه وزن و چاقي و سابقه خانوادگي را از مهمترين عوامل مستعدکننده ابتلا به اختلالات کليوي عنوان کرد و به افرادي که در معرض خطر به شمار مي آيند، توصيه کرد بعد از 20 سالگي از نظر مشکلات کليوي تحت بررسي هاي پزشکي قرار گيرند.
رجب ادامه داد: اين افراد بايد از نظر سلامت کليه و ديابت بررسي شوند زيرا تشخيص به موقع منجر به پيشگيري از بروز اختلالات کليوي و عوارض ناشي از آن مي شود.
رئيس انجمن ديابت ايران با بيان اينکه اختلالات کليوي به تدريج و در پنج مرحله بروز مي يابد، اظهار کرد: چهار مرحله نخست اين بيماري هيچ علامتي ندارد و بيماران در مرحله پنجم با مشکلات باليني مانند ورم پا به پزشک مراجعه کرده و متوجه بيماري نهفته خود مي شوند.
رجب افزود: در مرحله نخست، کارکرد کليه ها افزايش يافته و با افزايش گردش خون، کليه ها بزرگ مي شوند؛ در مرحله دوم تغييراتي در ساختمان کليه ها ايجاد که به ضخيم شدن غشاي مويرگ هاي کليه ها منجر مي شود.
وي ادامه داد: در مرحله سوم، نفروپاتي ديابتي آغاز مي شود و مهمترين علامت آن اين است که به جاي ميکروآلبومين (پروتئين هاي کوچک)، مکروآلبومين (پروتئين ها بزرگ) در ادرار دفع و به تدريج فرد دچار فشار خون بالا مي شود.
رجب گفت: در مرحله چهارم دفع مستمر پروتئين در ادرار رخ مي دهد و 60 درصد مبتلايان در اين مرحله به فشارخون بالا مبتلا مي شوند.
وي در مورد مرحله پنجم اختلالات کليوي نيز توضيح داد: در اين مرحله نارسايي کامل کليه ها بروز مي يابد، اوره و کراتينين خون بالا مي رود و فشار خون در 90 درصد اين افراد ديده مي شود؛ در اين مرحله بيماران با علائم باليني مانند ورم پا به پزشک مراجعه مي کنند و در نهايت به بيماري اصلي خود که نارسايي کليه است، پي مي برند.

** ضرورت انجام آزمايش براي تشخيص زودهنگام اختلالات کليوي
رئيس انجمن ديابت ايران با تاکيد بر انجام آزمايش ميکروآلبومين براي افراد ديابتي به منظور پيشگيري از بروز اختلالات کليوي و در نهايت نارسايي کليه گفت: اولين نشانه احتمال نارسايي کليه، وجود ميکروآلبومين يا پروتئين هاي کوچک در ادرار است.
رجب افزود: با انجام آزمايش ميکروآلبومين مي توان احتمال ابتلاي افراد ديابتي به اختلالات کليوي در 15 سال آينده (از زمان ابتلا به ديابت) را پيش بيني و از بروز عوارض کليوي در آنها پيشگيري کرد.
رئيس انجمن ديابت ايران افزود: اگر اختلالات کليوي در مرحله اول يا دوم تشخيص داده شوند، مي توان از بروز نارسايي کليوي پيشگيري کرد.
رجب ادامه داد: در ديابت نوع يک افرادي که زير 11 سال دارند، پنج سال پس از تشخيص ابتلاي آنها به ديابت، بايد آزمايش ادرار به منظور بررسي ميزان ميکروآلبومين براي آنها تجويز شود.
وي گفت: براي ديابتي هاي نوع يک بالاي 11 سال و مبتلايان به ديابت نوع 2، در هنگام تشخيص ديابت اين آزمايش براي آنها تجويز مي شود.

** آزمايش خون دوره اي براي تشخيص به موقع ديابت
رئيس انجمن ديابت ايران تاکيد کرد: از آنجايي که اختلالات کليوي مانند ديابت در مراحل اوليه هيچ علامتي ندارند، لازم است افراد سالم که هيچ ريسک فاکتوري شامل سابقه خانوادگي يا قند و چربي خون بالا ندارند، به صورت دوره اي آزمايش قندخون بدهند.
رجب گفت: توصيه مي شود افراد از سن 20 سالگي به بعد اين آزمايش را انجام دهند؛ اگر ميزان قندخون آنها طبيعي بود، معمولا پزشکان توصيه مي کنند که سه سال ديگر آزمايش را دوباره تکرار کنند.
وي در خصوص افراد در معرض خطر يعني افرادي که سابقه فاميلي و چربي و قندخون بالا دارند و در معرض استرس هاي مداوم هستند، نيز تاکيد کرد: اين افراد بايد هر 6 ماه يک بار اين آزمايش را انجام دهند.