چاپ

سيد افشين مساوات از محققان طرح بذر را اندام اصلي تکثير و بقاي گياهي زراعي و مهمترين نهاده توليد محصولات زراعي توصيف کرد و گفت: بذر همچنين عامل دستيابي به پتانسيل واقعي عملکرد کيفي و کمي يک ژنوتيپ است از اين رو با توجه به نياز به بذر براي توليد هر محصول زراعي و اهميت کيفيت بذر و رابطه آن با توليد محصول، برنامه تکثير، کنترل و گواهي بذر از اهميت ويژه‌اي در ارتباط با حفظ ويژگي‌ها و اصالت ژنتيکي يک رقم برخوردار است.

وي با بيان اينکه از اين رو بايد کنترل و گواهي بذر بايد بر اساس يک دستور العمل اجرايي مدون صورت گيرد، خاطر نشان کرد: استان گلستان با دارا بودن 400 هزار هکتار اراضي کشت گندم جزء 3 استان برتر در توليد گندم کشور است و از سوي ديگر در هر هکتار به 150 تا 180 کيلوگرم بذر گواهي شده گندم براي کاشت نياز دارد.

مساوات ميزان بذر گواهي شده گندم در اين استان را 72 هزار تن ذکر کرد و ادامه داد: اين در حالي است که تنها 30 هزار تن يعني کمتر از 50 درصد از کل نياز استان توسط شرکت‌هاي توليد کننده بذر گواهي شده استان تامين مي‌شود و مابقي آن از بذور غير استاندارد آلوده به علف‌هاي هرز و بيماري استفاده مي‌شود.

اين محقق استفاده از بذور غير استاندارد را موجب افت کمي و کيفي محصول در 200 هزار هکتار از اراضي استان گلستان دانست و يادآور شد: براي رفع اين مشکل با همکاري اعضاي هيات علمي دانشگاه علوم کشاورزي و منابع طبيعي گرگان و مرکز تحقيقات و آموزش کشاورزي و منابع طبيعي گلستان با راه اندازي يک شرکت دانش بنيان در پارک علم و فناوري گلستان مطالعاتي را در اين زمينه آغاز کرديم.

وي توليد بذر و نهال گواهي شده را زمينه تحقيقاتي اين تيم پژوهشي نام برد و اظهار کرد: براي اين منظور از طريق روش‌هاي «به نژادي» اقدام به توليد ارقام گندم مقاوم به تنش‌هاي زيستي و غير زيستي کرديم.

مساوات، «فوزاريوم» را از جمله آفات گندم در غرب استان گلستان ذکر کرد و گفت: در اثر اين بيماري، محصولي نامرغوب با دانه‌هاي ريز و چروکيده با وزن کم توليد مي‌شود از اين رو با مطالعات انجام شده رقمي به نام N919 را عرضه کرديم. اين رقم مقاوم به آفت فوزاريوم است.

وي توليد گندم مقام به شوري براي شمال استان گلستان را از ديگر دستاوردهاي اين تحقيقات عنوان کرد و ادامه داد: براي توليد اين ارقام ابتدا گرده گندم مقاوم به آفت را بر روي رقم گندم مورد نظر انتقال داده شد و از اين طريق گندم مقاوم به شوري و آفت فوزاريوم توليد شد.

عضو هيات علمي مرکز تحقيقات کشاورزي و منابع طبيعي گلستان کامل بودن فرآيند اصلاح و توليد تجاري بذر گندم از مرحله تلاقي ارقام تا مرحله مرحله تجاري سازي در قالب بذر گواهي شده را از مزاياي اين تحقيقات نام برد و يادآور شد: يکي از مزاياي مطالعات ما راه اندازي آزمايشگاه کشت بافت و توانايي توليد «دابل هاپلوئيد» براي کاهش زمان به نژادي گندم و خلوص 100 درصدي ارقام زراعي است.

وي در اين باره توضيح داد: به منظور خالص سازي ارقام گندم گرده ذرت که هم‌خانواده گندم است به «مادگي» گندم منتقل مي‌کنيم و به اين ترتيب کروموزوم‌هاي گندم دو برابر خواهند شد.

به گفته وي کروموزوم‌هاي گندم در حالت عادي عقيم هستند و با دو برابر شدن تعداد کروموزوم‌ها، از حالت عقيمي خارج خواهند شد.

مساوات ادامه داد: براي خالص سازي گندم به 5 تا 6 سال زمان نياز است ولي با استفاده از اين روش در مدت يک سال قادر به خالص سازي گندم هستيم.

وي توليد کيت براي انجام مطالعات مولکولي بر روي گندم را از ديگر دستاوردهاي تحقيقاتي اين تيم پژوهشي نام برد و اظهار کرد: با استفاده از اين روش توانستيم بذر گندم را مطابق استانداردهاي روز جهاني توليد کنيم به گونه‌اي که در دو سال گذشته بهترين موفق به توليد بذر با کيفيت در کشور شديم. استفاده از اين بذور موجب افزايش 20 تا 30 برابري عملکرد در اراضي کشاورزي خواهد شد.

اين محقق با بيان اينکه در حال حاضر اين مطالعات بر روي محصول گندم متمرکز شده است، گفت: گندم يکي از محصولات استراتژيک در جهان است که توليد جهاني آن با ميانگين 3 تن و ميزان 700 ميليون تن است و ايران نيز با ميانگين عملکرد 2 تن در هکتار (30 درصد کمتر از ميانگين جهاني) و توليد 14 ميليون تن توانسته است در برخي از سال‌ها به خودکفايي برسد.

مساوات پايين بودن 30 درصدي عملکرد گندم را يکي از چالش‌هاي اساسي کشور در توليد اين محصول ذکر کرد و افزود: اين در حالي است که بذر گواهي شده مي‌تواند تا 30 درصد عملکرد گندم را افزايش دهد.