چاپ

روان‌کاري علم تسهيل حرکت نسبي سطوح در تماس با يکديگر است. تمام وسايل و تجهيزاتي که شامل دو يا چند قسمت منطبق بر يکديگر باشند، مانند چرخ‌دنده‌ها، براي کارکرد بهينه به روان‌ساز نياز دارند. روان‌سازها به موادي گفته مي‌شود که با قرار گرفتن بين دو سطح، موجب پايين آمدن مقدار نيروي مقاوم در برابر حرکت مي‌شوند.

روان‌سازها در مقايسه با ساير محصولات شيميايي آلودگي کمتري ايجاد مي‌کنند. با اين‌حال بخش بزرگي از روان‌سازها در حين مصرف يا پس‌از آن موجب آلودگي زيست‌محيطي مي‌شوند. با توجه به کاربرد روزافزون روغن‌هاي روان‌ساز بر پايه‌ مواد معدني، نگراني‌ها نسبت به خسارت‌هاي زيستي اين روغن‌ها افزايش يافته است. به همين دليل استفاده از روغن‌هاي جايگزين دوستدار طبيعت افزايش يافته است. دکتر محمد حجار، دانش‌آموخته‌ مقطع دکتراي دانشگاه صنعتي اميرکبير و از محققان طرح اظهار کرد: جهت توليد روان‌ساز از روغن کرچک يک راکتور زيستي طراحي و ساخته‌ شده است. در راکتور مذکور، آنزيم ليپاز تثبيت‌شده بر روي نانوذرات مغناطيسي اکسيد آهن نقش کاتاليست را بازي مي‌کنند.

وي خاطرنشان کرد: استفاده از اين راکتور زيستي که بر پايه‌ فناوري نانو ساخته شده است، موجب افزايش بيش‌ازپيش سرعت فرايند توليد روان‌ساز شده و هزينه‌ نهايي توليد آن را به نحو مطلوبي کاهش داده است. به‌علاوه روان‌ساز توليدشده در اين راکتور زيستي از خلوص بالايي برخوردار است.

حجار تصريح کرد: در پژوهش حاضر نانوذرات اکسيد آهن مغناطيسي به‌عنوان پايه‌اي براي تثبيت آنزيم ليپاز در نظر گرفته شده است. به دليل ابعاد نانويي اين ذرات مغناطيسي، سطح مؤثر بالايي براي اتصال مولکول‌هاي پروتئين فراهم مي‌شود و اين موضوع موجب افزايش ميزان بارگذاري آنزيم ليپاز در واحد جرم شده است.

وي افزود: ازآنجايي‌که اين نانوذرات داراي خاصيت مغناطيسي هستند، مي‌توان آن‌ها را به کمک يک ميدان مغناطيسي خارجي در ستون راکتور کنترل کرد.

حجار خاطرنشان کرد: نتايج حاکي از آن است که استفاده از ابعاد نانويي ذرات موجب تثبيت 95 درصدي پروتئين بر روي نانوذرات شده است. همچنين پس از استفاده از اين آنزيم در 8 دوره‌ متوالي،‌ مقدار 87 درصد از فعاليت ليپاز تثبيت‌شده حفظ شده و بازده فرايند توليد روان‌ساز 8/81 بوده است.

نتايج اين تحقيقات که حاصل تلاش‌هاي دکتر محمد حجار، دانش‌آموخته‌ مقطع دکتراي دانشگاه صنعتي اميرکبير و دکتر فرزانه وهاب‌زاده عضو هيأت علمي اين دانشگاه است، در مجله‌ Industrial Crops and Products ايمپکت 3/45 به چاپ رسيده است.