چاپ

تيمي از ژئوفيزيکدانان آمريکايي به رهبر پرفسور منوچهر شيرزايي، استاد دانشگاه آريزونا، با بررسي بيش از سه سال داده‌هاي آماري ماهواره ژاپني رصدگر پيشرفته زمين(ALOS) از مه 2007 تا نوامبر 2010 دريافتند که مي‌توانند تغيير شکل رو به بالاي زمين اطراف چاه‌هاي دفع فاضلاب در تگزاس را ببينند. دو سال بعد در سال 2012 يک زلزله با قدرت 4.8 ريشتر اين منطقه را لرزانده بود.

اين محققان دريافتند که ورود فاضلاب در دو چاه موجود در تگزاس باعث بالا آمدن سه‌ ميليمتري زمين بين دو چاه در هر سال شده بود.

اين نخستين مطالعه‌اي است که بطور مستقيم بالا آمدن زمين را بررسي کرده است. محققان اين اطلاعات را در مدل فشار منفذي خود قرار دادند که ميزان آب نفوذ کرده در شکاف‌ها را در زير سطح سنگ‌ها مي‌سنجد. هر چه ميزان اين آب بيشتر باشد، فشار بيشتري بر روي گسل‌هاي زيرزميني وارد مي‌شود که مي‌تواند منجر به لغزش آن‌ها و در نهايت، زلزله شود.

البته سوال‌هايي در مورد اين يافته‌ها وجود دارد از جمله اينکه زمين‌لرزه‌هاي ناشي از فعاليت‌هاي بشري در 25 کيلومتري محل چاههاي مذکور و در نزديکي چاههاي ديگري رخ داده بودند که داراي عمق بيشتري بوده، اما ميزان بالا آمدن زمين کمتر بود.

از سوي ديگر، اکتشافات جالبي در اين تحقيق صورت گرفت. براي مثال، اين تحقيق نشان داد فعاليت زمين لرزه حتي پس از اينکه ميزان فاصلاب تزريق شده به چاهها کاهش يافته بود، باز هم ادامه پيدا کرد.

پرفسور منوچهر شيرزايي اظهار کرد: اگر امروز کار تزريق فاضلاب را متوقف کنيد، ممکن است فعاليت زمين لرزه تا يک دهه آينده ادامه يابد.

اين يافته‌ها يک ابزار جديد را در مسير ساخت يک مدل پيش‌بيني کامل به تجهيزات ژئوفيزيک افزوده است. محققان اميدوارند که تحليل بيشتر داده‌ها بتواند دليل اينکه ورود فاضلاب در برخي از چاهها باعث زلزله شده و در برخي ديگر نمي‌شود را توضيح دهد.

پرفسور منوچهر شيرزايي يکي از نخبه‌هاي نقشه‌برداري و استاد دانشگاه ايالت آريزوناي آمريکا است که مدرک کارشناسي خود را در رشته مهندسي عمران نقشه‌برداري از دانشگاه امير کبير تهران و کارشناسي‌ارشد نقشه برداري را از دانشگاه تهران دريافت کرده است. وي سپس مدرک دکترا را از دانشگاه پوتسدام آلمان گرفت و فرصت مطالعاتي خود را در آمريکا پشت سر گذاشت.