چاپ

امروزه خواص وابسته به اندازه و شکل نانوذرات فلزي موضوع بسياري از تحقيقات شده‌ است. نانو ذرات اکسيد آهن و طلا به دليل برخورداري از خواص مغناطيسي و نوري ويژه، بيش از ساير نانوذرات فلزي مورد توجه قرار گرفته‌اند.

اين نانوذرات پتانسيل بسيار بالايي جهت استفاده در بازه‌ وسيعي از کاربردها از خود نشان داده‌اند از اين رو سنتز نانوذرات طلا با اشکال مختلف مي‌تواند موجب تغيير خواص نوري اين نانوذرات شود.

دکتر محمدرضا هرمزي نژاد از اعضاي هيأت علمي دانشگاه صنعتي شريف با تاکيد بر اين که خواص نانوذرات طلا شديدا تحت تأثير شکل، اندازه و ساختار کريستالي آنها است، از اجراي پروژه تحقيقاتي در اين زمينه خبر داد.

وي هدف اصلي از اين پژوهش را افزايش کارايي درمان سرطان با استفاده از نانوساختارها دانست و ادامه داد: نانوساختارها اگر به‌ درستي و بر اساس هدفي خاص طراحي و سنتز شوند، امکان تشخيص و درمان بيماري را به ‌صورت همزمان فراهم مي‌کند. بر همين اساس در اين تحقيق، ساختاري مبتني بر نانوميله‌هاي طلا و نانوذرات آهن طراحي و سنتز شد تا هم براي درمان «فتوترمال» و هم تصويربرداري MRI کارايي لازم را داشته باشند.

هرمزي نژاد پايدارسازي و تأمين زيست سازگاري نانوساختار بدون آنکه قابليت درماني آنها تحت تأثير قرار گيرد را از چالش‌هاي اين تحقيقات نام برد و يادآور شد: استفاده از اين نانوذرات کارايي درمان سرطان را افزايش داده و به ‌طور مؤثر سبب حذف سلول‌هاي سرطاني مي‌شود بدون آنکه نيازي به استفاده از ليزرهاي توان بالا و يا درمان چندمرحله‌اي وجود داشته باشد.

وي ادامه داد: بر اين اساس در اين تحقيق به ‌صورت همزمان از خاصيت پلاسموني نانوذرات طلا و خاصيت سوپرپارامغناطيسي نانو ذرات آهن استفاده شده است. نانوساختار حاصل، يک ساختار هيبريدي است که به دليل داشتن هر دو خاصيت، مي‌توان از آن جهت تشخيص و درمان سرطان استفاده کرد.

محقق اين طرح با اشاره به نحوه اجراي اين طرح، توضيح داد: در مرحله‌ اول نانوذرات با خواص پلاسموني و مغناطيسي مناسب طراحي شد و پس از آن پارامترهاي سنتز ساختار به‌ گونه‌اي کنترل شد که بتوان با ليزر توان پايين نانوساختار را تحريک کرده و نيز در تصويربرداري MRI کنتراست کافي ايجاد کند.

وي اضافه کرد: در ادامه نانو ذرات سنتز شده به ‌گونه‌اي اصلاح شدند تا هم پايداري کافي براي کاربرد در محيط‌هاي بيولوژيکي داشته باشند و هم ‌زيست سازگاري آنها افزايش يابد. در نهايت خون سازگاري، زيست سازگاري نانوذرات و همچنين کارايي درماني آنها در فاز برون تني مورد ارزيابي قرار گرفت.

هرمزي نژاد با تاکيد بر اين که اين نانو ذرات در درمان و تشخيص سرطان کاربرد دارد، خاطرنشان کرد: در اين پژوهش قابليت اين نانوذرات در مقياس برون تني به اثبات رسيد و مطالعات براي افزايش کارايي و استفاده از آنها در مقياس درون تني ادامه دارد.

اين تحقيقات حاصل تلاش‌هاي منا خفاجي دانشجوي مقطع دکتراي پژوهشکده نانو دانشگاه صنعتي شريف، دکتر منوچهر وثوقي، دکتر محمدرضا هرمزي نژاد و دکتر اعظم ايرجي زاد از اعضاي هيأت علمي دانشگاه صنعتي شريف و دکتر رسول ديناروند عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران است و نتايج آن نيز در مجله Scientific Reports به چاپ رسيد.