چاپ

محمد مهدي نادري، مجري طرح با اشاره به کمبود آب و اثرات آن بر کاهش محصولات کشاورزي و جيره غذايي دام‌ها اظهار کرد: در وضعيت عادي يک گاو به طور معمول روزانه حدود 30 کيلوگرم شير توليد مي‌کند؛ ولي اين ميزان براي گاوهاي پُرتوليد که به لحاظ ژنتيکي داراي خصوصيات بارزي هستند به 50 تا 60 کيلوگرم شير در روز بالغ مي‌شود که اين امر با توجه به افزايش جمعيت از اهميت زيادي برخوردار است. وي با اشاره به تعداد زايمان‌ها در طول عمر هر گاو خاطرنشان کرد: در حالت عادي يک گاو در طول عمر خود سه تا پنج بار زايمان مي‌کند که معمولا نيمي از زايمان‌ها گوساله ماده و نيمي ديگر نر مي‌شوند. اين محقق با تاکيد بر اين که براي گاوداري‌هاي شيري، توليد گوساله ماده که مي‌تواند در سيکل توليد شير قرار گيرد، اهميت خاصي دارد، ادامه داد: با توجه به اهميت اين مساله در مطالعاتي که از 15 سال قبل آغاز کرديم، تکنيکي را ارائه داديم که با استفاده از آن يک گاو پُرتوليد مي‌تواند در سال حدود 50 تا 60 گوساله «ماده» توليد کند. نادري اساس اين تکنيک را استحصال تخمک گاو با استفاده از سونوگرافي عنوان و خاطرنشان کرد: براي توليد جنين گاو پُرتوليد، بهترين سلول‎هاي تخمک از گاوهاي پرتوليد با استفاده از سونوگرافي گرفته شده و در آزمايشگاه با بهترين اسپرم لقاح داده شده تا جنين ممتاز تشکيل ‌شود. پس از تشکيل جنين، جنين‌ها فريز مي‌شوند و در نهايت جنين‌هاي فريز شده به گاوهاي گيرنده منتقل خواهند شد. جزئيات تکنيک نوين محققان براي توليد جنين ماده مدير بخش حيوانات آزمايشگاهي پژوهشگاه ابن‌سينا با تاکيد بر اين که مادر جايگزين ضرورتا نبايد از ميان گاوهاي پُرتوليد باشد، بلکه گيرنده مي‌تواند از ميان جمعيت گاوهاي کم توليد نيز انتخاب شود، خاطرنشان کرد: با استفاده از اين تکنيک مي‌توان گاوهاي ماده پُرتوليد را تکثير کرد؛ ضمن آن که به تدريج جمعيت گله کم توليد به سمت گله گاوهاي پرتوليد هدايت خواهند شد. وي با تاکيد بر اين که با استفاده از اين تکنيک علاوه بر تکثير گاوهاي ماده پُرتوليد، هزينه‌هاي توليد گاوداري‌ها به طور چشمگيري کاهش مي‌يابد، خاطر نشان کرد: اکثر گاوها در حالت معمول نسبت به تنش و استرس‌ گرما حساس هستند و ميزان توليد شير آنها کاهش مي‌يابد؛ ضمن آن که زودتر به بيماري مبتلا مي‌شوند، ولي در اين روش گاوهاي تکثير شده مقاوم به بيماري هستند. نادري با تاکيد بر اين که در گذشته براي تکثير اين حيوانات از تکنيک‌هاي انتقال جنين استفاده نمي‌شد، توضيح داد: موضوع توليد جنين با استفاده از هورمون‌تراپي و انتقال جنين از حدود 20 سال قبل در کشور مطرح شده، ولي با توجه به هزينه‌هاي هورمون‌هاي مورد نظر، استفاده از اين روش مقرون به صرفه نبوده و نيست. مجري طرح يادآور شد: اين در حالي است که در روش جديد ارائه شده نياز به هورمون‌تراپي نيست و تخمک‌هاي استحصال شده از حيوان با توليد بالا بايد در آزمايشگاه با بهترين اسپرم، لقاح داده و جنين حاصله به طور آزمايشگاهي کشت داده شود و اين دو تکنيک (استحصال تخمک با سونوگرافي و بدون هورمون و کشت آزمايشگاهي جنين گاوهاي پرتوليد) تاکنون در کشور مورد استفاده قرار نگرفته است. وي با بيان اين که در روش‌هاي قبلي پس از هورمون‌تراپي، جنين داخل بدن گاو تشکيل مي‌شود، اظهار کرد: در اين روش چهار تا پنج جنين دريافت و بدون تعيين جنسيت جنين،‌ به داخل بدن گيرنده منتقل مي‌شود که اين روش داراي مشکلات خاصي مانند اختلال در روند توليد گاوهاي دهنده جنين و يا منتظر ماندن تعداد زيادي گاوهاي گيرنده جنين است که براي يک گاوداري صنعتي مقرون‌ به‌صرفه نيست. نادري، امکان تعيين جنسيت جنين را يکي از مزاياي اين روش نوين ذکر کرد و گفت: با استفاده از اين روش از طريق سونوگرافي هر چهار تا پنج روز از تخمدان گاو تخمک دريافت و در آزمايشگاه با اسپرم‌هايي با خصوصيات ممتاز، لقاح داده مي‌شوند. وي، تعيين جنسيت جنين گاوها را از دو طريق امکانپذير دانست و اضافه کرد: انتخاب جنسيت جنين با استفاده از اسپرم تعيين جنسيت شده يا تعيين جنسيت جنين تشکيل شده با روش‌هاي مولکولي FISH پس از لقاح تخمک استحصال شده با اسپرم انجام مي‌شود که ما را قادر به انتقال جنين‌هاي ماده مي‌کند. مديرعامل شرکت دانش‌بنيان پارس‌سينا ياخته، به جزئيات تکنيک فيش اشاره کرد وگفت: در اين روش مولکولي، با استفاده از قطعات DNA‌ و رنگ فلوئورسنت قادر به تعيين جنسيت هستيم. رنگ جنين ماده با رنگ جنين نر متفاوت است و بر اين اساس جنين‌هاي مورد نظر جداسازي و منجمد مي‌شوند. مزاياي جنين‌هاي انتخاب شده عضو هيات علمي گروه جنين‌شناسي با بيان اين که در حالت عادي يک گاو در مدت 4 تا 5 سال 4 تا 5 گوساله به دنيا مي‌آورد، افزود: ولي با اين تکنيک مي‌توان از يک گاو در يک سال حدود 50 تا 60 جنين دريافت کرد. وي توليد جنين گاوهاي شيري، گوشتي و دو منظوره (هيبريد) را از اهداف اين طرح نام برد و خاطرنشان کرد: وزن گوساله‌هاي متولد شده در گاوداري‌ها در شرايط معمول پس از 15 ماه به 300 کيلوگرم مي‌رسد؛ ولي گوساله‌هاي متولد شده از جنين‌هاي انتخابي با همان ميزان خوراک پس از 15 ماه به 600 کيلوگرم خواهد رسيد که اين امر منجر به افزايش ارزش افزوده گاوداري‌ها خواهد شد. نادري با اشاره به سياست‌هاي وزارت جهاد کشاورزي در زمينه توليد گاوهاي هيبريد، يادآور شد: بر اين اساس بايد 20 درصد از جمعيت گاوهاي کشور از نژاد هيبريد يعني گوشتي و شيري باشند؛ چراکه اين نژاد در برابر بيماري‌ها مقاومت بيشتري دارند؛ از اين رو هزينه‌هاي دامپزشکي گاوداري‌ها کاهش مي‌يابد، ضمن آن که نسبت به نژادهاي خالص گوشتي و يا خالص شيري باروري بهتري دارند. راه‌اندازي گاوداري‌هاي با تکنيک‌هاي نوين در کرج مدير بخش حيوانات آزمايشگاهي پژوهشگاه ابن سينا از راه‌اندازي گاوداري در کرج با حمايت پژوهشگاه ابن سينا خبر داد و گفت: 90 درصد از عمليات راه‌اندازي اين گاوداري انجام شده است و اميدواريم تا پايان تابستان امسال به بهره برداري برسد. گوساله‌هاي متولد شده با تکنيک محققان کشور به گفته وي در اين گاوداري بهترين نژادهاي گاوي داخلي و در مرحله دوم نژادهاي برتر خارجي نگهداري خواهند شد تا از اين گاوها به عنوان منبع توليد جنين‌ با خصوصيات ژنتيکي برتر استفاده شود. نادري همچنين تاکيد کرد: علاوه بر آن برخي از نهادها همچون مرکز اصلاح نژاد دام و بهبود توليدات دامي و موسسه تحقيقات علوم دامي تقاضاهايي را براي توليد جنين‌هاي انتخاب شده ارائه کرده‌اند.