چاپ

روش‌هاي سنتي درمان بيماري‌ها با استفاده از دارو نيازمند مصرف دوره‌اي آن‌هاست. اگرچه اين روش براي بسياري از داروها مؤثر است، اما بعضي از داروها ناپايدار و سمي بوده و دوره‌ اثربخشي کوتاهي دارند. همچنين برخي از داروها مشکل انحلال‌پذيري دارند. امروزه محققان به دنبال اين هستند که به‌منظور حل مشکلات مذکور از سيستم‌هاي هدفمند دارورساني استفاده کنند. اين موضوع بيانگر اين است که سرنوشت دارو در بدن تنها به خواص دارو بستگي ندارد و رهاسازي کنترل‌شده‌ دارو نقش مهمي دراين باره بازي مي‌کند. روش دارورساني هدفمند با محدوديت‌هايي نيز مواجه است که پژوهشگران به دنبال رفع آن‌ها هستند. دکتر مرتضي محمودي محقق دانشگاه علوم پزشکي تهران از جذب برخي پروتئين‌ها بر روي سطح نانوذرات به‌عنوان يک عامل مخل در فرايند دارورساني هدفمند ياد کرد و گفت: ما در اين پژوهش به دنبال اين بوده‌ايم که بتوانيم با پوشش دهي و اصلاح نانوحامل‌هاي دارو پيش از تزريق به بدن، تشکيل پروتئين بر روي آن‌ها را کنترل کرده و ميزان بازدهي فرايند را افزايش دهيم. به گفته وي پوشش دهي اين نانوذرات منجر به افزايش هدفمندي آن‌ها شده و افزايش کارايي درماني دارو و کاهش عوارض جانبي احتمالي آن را به دنبال خواهد داشت. محمودي در ادامه به ارائه‌ توضيحات کامل‌تري در خصوص تشکيل پروتئين بر روي نانوحامل‌ها و اهميت انجام اين پژوهش پرداخت و افزود: «يکي از روش‌هاي افزايش هدفمندي نانوحامل‌ها، اتصال ليگاندها و آنتي‌بادي‌ها به آن‌هاست. اما هنگامي‌که اين نانوذرات درون جريان خون وارد مي‌شوند، پروتئين کرونا بر روي سطح نانوذرات تشکيل شده و ليگاندها و آنتي‌بادي‌ها را مي‌پوشاند. اين امر، مانع رسيدن دارو به سلول موردنظر مي‌شود. عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران تصريح کرد: در اين پژوهش به‌منظور رفع اين مشکل، نانوحامل‌ها به‌وسيله‌ پروتئين‌هاي پلاسمايي عامل دار شده است که اين موضوع تشکيل پروتئين کرونا را کنترل مي‌کند و جذب بهتر دارو به سلول موردنظر را موجب مي‌شود. همچنين، با استفاده از اين استراتژي، علاوه بر دارورساني هدفمند مي‌توان ميزان ماندگاري دارو در بدن، توزيع در ارگان‌هاي مختلف و اثرات بيولوژيکي آن را کنترل نمود. محمودي خاطر نشان کرد: در اين طرح ابتدا نانوذرات سيليکا که با کربوکسيليک اسيد عامل دار شده بود سنتز شده است. سپس رنگ فلورسنت به سيليکاي عامل دار شده متصل شده و در ادامه نانوذرات سيليکا توسط آلومين انساني يا گاما گلوبولين پوشش داده شد و کروناي سخت نانوذرات تهيه شده است. در نهايت نوع و ميزان پروتئين جذب شده توسط کروناي سخت به‌وسيله‌ آزمون‌هاي SDS-PAGE و LC-MS/MS بررسي شده و همچنين ميزان جذب سلولي اين نانوذرات با استفاده از فلوسايتومتري و ميکروسکوپ کانفوکال مورد ارزيابي قرار گرفته است. بر اساس نتايج به‌دست‌آمده نانوذرات پوشش داده شده با پروتئين‌هاي انتخاب شده، پيش از قرار گرفتن در معرض محيط بيولوژيکي بدن، موجب مي‌شود پروتئين‌هاي کروناي غني از پروتئين‌هاي پلاسمايي تشکيل شود. اين موضوع موجب افزايش ميزان هدفمندي اين نانوذرات مي‌گردد. اين تحقيقات حاصل تلاش‌هاي دکتر مرتضي محمودي- عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران- و دکتر وحيد ميرشفيعي- محقق دوره‌ي پسادکتراي دانشگاه ايلينويز آمريکا- و محققان ديگر از اين دانشگاه است. نتايج اين کار در مجله‌ Biomaterials (جلد 75، سال 2016، صفحات 295 تا 304) به چاپ رسيده است.