چاپ

انتقال ژن به عنوان فرايند معرفي يک ژن خارجي به سلول‌هاي زنده با هدف توليد يک پروتئين تعريف شده است. با توجه به اينکه کاربرد انتقال ژن به درون سلول‌ها خصوصاً در بدن موجود زنده روز به روز گسترده‌تر مي شود، تحقيق بر روي حامل‌هاي ژن نيز به همان نسبت درخور توجه و اهميت است. لذا محققان اين حوزه پيوسته به دنبال يافتن حامل‌هايي با اثربخشي بهتر هستند.

به گفته‌ دکتر فريد عابدين درکوش، در اين مطالعه بررسي کارايي پليمر پلي اتيلن آمين (PAEEI) در مبحث ژن‌رساني در شرايط برون تني مد نظر قرار گرفته است. اما هدف جامع اين تحقيق بررسي خصوصيات ژن رساني اين پليمر در شرايط درون بدن موجود زنده در ادامه‌ اين کار است. لازم به توضيح است که گرچه اين پليمر در کارهاي پژوهشي گذشته سنتز شده، اما خاصيت ژن رساني آن تاکنون بررسي و گزارش نشده بود.

وي در توضيح تقسيم‌بندي انواع حامل‌هاي ژن عنوان کرد: «حامل‌هاي انتقال ژن مي‌توانند به دو گروه ناقل ويروسي و غيرويروسي تقسيم مي‌شوند. استفاده از سيستم‌هاي انتقال ژن ويروسي با وجود اينکه بسيار کارآمد است اما به دليل ايمني زايي به ويژه پس از تجويزهاي مکرر مختل شده و لذا داراي محدوديت در کاربرد هستند. علاوه بر اين، خطر جهش زايي و محدوديت‌هاي مرتبط با توليد آن‌ها در مقياس انبوه از ديگر اشکالات اين سيستم تحويل ژن است. از اين رو در سال‌هاي اخير سيستم‌هاي تحويل غير ويروسي توجه بيشتري را به دست آورده‌اند. پليمرهاي کاتيوني، نانوذرات معدني، نانوذرات ليپيدي، ليپوزوم‌ها و پپتيدها از جمله حامل‌هاي انتقال ژن غير ويروسي هستند.»

درکوش مطالعات صورت گرفته را بدين شرح بيان کرد: «همانگونه که ذکر شد در اين کار، پليمر PAEEI به منظور ويژه يعني ژن رساني به سلول‌هاي انساني در محيط آزمايشگاهي مورد مطالعه قرار گرفت و خاصيت ژن رساني اين پليمر با نمونه‌ تجاري موجود در بازار مقايسه شد. ميزان مؤثر بودن و سميت اين پليمر بر سلول‌هاي زنده از ديگر موارد بررسي شده در اين کار است.»

اين محقق در ادامه افزود: «در اين تحقيق ابتدا مونومر پيشساز اين پليمر سنتز و پس از تأييد ساختار آن، پليمر مورد نظر ساخته شد. صحت ساختار و ويژگي‌هاي شيميايي و عملکرد آن در امتزاج با ژن‌ها مورد مطالعه گسترده قرار گرفت. در ادامه خاصيت ژن رساني و ميزان سميت آن براي سلول‌هاي زنده در شرايط آزمايشگاهي بررسي گرديد. در نهايت اين نتيجه به دست آمد که پليمر پيشنهادي از هر لحاظ با نمونه‌ استاندارد قابل مقايسه و جايگزيني است. از طرفي يکي از ويژگي‌هايي که يک پليمر کاتيوني را براي ژن رساني مناسب مي‌سازد، خاصيت بافري آن پليمر در pH فيزيولوژيک است. پليمر پيشنهادي PAEEI از پليمر استاندارد(PEI خطي ) داراي خاصيت بافري بالاتري است.»

نتايج اين کار تحقيقاتي در مجله‌ Journal of Pharmacy & Pharmaceutical Sciences (جلد 17، شماره 4، سال 2014، صفحات 461 تا 474) چاپ شده و حاصل تلاش‌هاي دکتر فريد عابدين درکوش- عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران- و همکارانش است.