چاپ

دکتر محمدجواد دهقاني، سرپرست پايگاه استنادي علوم جهان اسلام (ISC) در آماري که البته تازه نيست و تکرار آمارهاي گذشته از سوي اين پايگاه استنادي است يادآور شده است: بر اساس داده‌هاي پايگاه استنادي اسکوپوس، در سال 2010 ميلادي ، محققان ايراني،‌ شش هزار و 696 مقاله در کنفرانس‌هاي بين المللي ارائه کرده بودند که اين رقم در سال 2014 ميلادي به سه هزار و 29 مقاله رسيده است.

وي افزود: کميت توليد علم بين‌المللي تنها يکي از شاخص‌هاي توسعه علمي کشور محسوب مي‌شود که يکي از راه‌هاي سنجش آن، پايگاه‌هاي استنادي بين‌المللي هستند. اساسا يکي از مهمترين علل تاسيس پايگاه‌هاي استنادي آس.اس.آي و اسکوپوس ايجاد نمايه اي از معتبرترين توليدات علمي دنيا بوده است. از همين رو، اين پايگاه ها از ميان نشريات بين المللي تنها بهترين ها را نمايه سازي مي کنند که اين دسته از نشريات را نشريات هسته مي‌نامند. نشريات هسته تعداد اندکي از نشريات در يک حوزه موضوعي هستند که بيشترين تعداد استنادها را دريافت کرده‌اند. استنادها يکي از شاخص‌هاي مرجعيت و کيفيت علمي در دنياي علم امروز هستند. بنابراين هدف اصلي تاسيس پايگاه‌هاي استنادي، سنجش کيفيت توليدات علمي است و کميت توليد علم تنها يک شاخص و بسيار کم اهميت‌تر از شاخص استنادها يا همان کيفيت توليد علم است.

دهقاني اظهار داشت: يکي از وبگا‌ه‌هايي که براي سنجش کميت و کيفيت توليدات علمي مورد استفاده جامعه علمي قرار مي‌گيرد، وبگاه سايمگو است. اين وبگاه يک منبع دسته دوم براي استخراج اطلاعات محسوب مي‌شود. اطلاعات اين پايگاه به سرعت روزآمد نشده و علي‌رغم اين که هشت ماه از سال 2015 ميلادي مي‌گذرد، اين پايگاه هيچ اطلاعاتي در خصوص کشورها در اين زمينه ارائه نداده و همچنين اطلاعات سال 2014 ميلادي آن نيز کامل نشده است. پايگاه مذکور بر مبناي اطلاعات پايگاه استنادي اسکوپوس روزآمد مي‌شود. مثلاً، براساس اطلاعات مستخرج از اسکوپوس تا 15 شهريور ماه امسال، جمهوري اسلامي ايران 42304 مدرک در سطح بين المللي منتشر کرده است، حال آنکه براساس پايگاه سايمگو در همين تاريخ تنها 39573 مدرک از ايران منتشر شده است. اختلاف اين دو 2731 مدرک است که در وضعيت فعلي کشور بسيار حائز اهميت است.

وي افزود: بررسي اطلاعات اسکوپوس نشان مي‌دهد که از ايران در سال 2014 ميلادي تعداد 42304 مدرک در پايگاه استنادي اسکوپوس نمايه‌سازي شده است. اين رقم در سال گذشته 40810 مدرک و در سال 2012ميلادي تعداد 40301 مدرک بود. بررسي اطلاعات اين پايگاه در سال 2014 ميلادي نشان مي دهد که از حيث کميت، توليد علم کشورهايي مانند سوئيس، دانمارک، سوئد، بلژيک و اتريش با رتبه هاي کميت توليد علم 17، 24، 21، 22 و 25 همگي بعد از ايران قرار دارند، اما از لحاظ تعداد استنادهاي صورت گرفته به علم توليد شده يا همان کيفيت توليدات علمي، همگي از وضعيت بهتري برخوردارند. با اين وجود کميت توليد علم کشور همواره در غالب حوزه‌هاي موضوعي در حال افزايش بوده است.

رييس مرکز منطقه اي اطلاع رساني علوم و فناوري اضافه کرد: براساس پايگاه استنادي اسکوپوس در سال 2015 ميلادي تا 14 شهريور ماه امسال کميت توليد علم ايران 25972 مدرک است و مشابه سال گذشته رتبه 16 دنيا و رتبه اول منطقه را از اين نظر در اختيار دارد. البته براي تعيين رتبه قطعي کميت توليد علم کشور بايد چندين ماه بعد از سال 2015 صبر کرد.

کميت توليد علم کشور در اسکوپوس

دهقاني تصريح کرد: هر يک از پايگاه هاي استنادي، توليدات علمي را در طبقات موضوعي مختلفي قرار مي‌دهند. براساس پايگاه استنادي اسکوپوس بيشترين توليدات علمي کشور در سال 2014 ميلادي مربوط به سه حوزه پزشکي، مهندسي و شيمي است. بايد در نظر داشت که ماهيت بين رشته‌اي علم باعث مي‌شود که پژوهشگران يک حوزه در رشته‌هاي ديگر نيز به توليد علم بپردازند. مثلاً، بخش قابل ملاحظه اي از توليدات علمي دانشگاه ها و موسسات تحقيقاتي علوم پزشکي در کشور در حوزه علوم پايه نيز طبقه‌بندي مي‌شوند.

وي خاطرنشان کرد: هر چند کميت توليد علم کشور در هيچ يک از سال ها کاهش نداشته است، اما آن بخش از کميت توليد علم کشور که مربوط به مقالات منتشر شده در کنفرانس هاي بين‌المللي شده است در طول زمان کاهش قابل ملاحظه‌اي را تجربه کرده است.

به گفته دهقاني در سال 2010 ميلادي تعداد 6696 مقاله ماحصل شرکت محققان در کنفرانس هاي بين المللي بوده است در حاليکه اين رقم در سال 2014ميلادي به 3029 مقاله رسيده است.

وي يادآور شد: در سال 2010 ميلادي تعداد 22915 مقاله در مجلات معتبر بين المللي منتشر شده بود که اين رقم در سال 2014 ميلادي به 39291 مدرک افزايش يافته است.

تعداد مقالات چاپ شده کشور به تفکيک سال انتشار در مجلات معتبر و کنفرانس‌هاي بين‌المللي

سرپرست ISC در ادامه گفت: برهمين اساس، کميت توليد علم کشور ناشي از مقالات منتشر شده در کنفرانس‌هاي بين المللي نيز کاهش داشته است. اين مسأله تقريبا براي تمامي رشته‌هاي موضوعي صادق است. در سال 2010 ميلادي تعداد 3050 مقاله کنفرانس در حوزه مهندسي داشته‌ايم که اين مقدار در سال 2014 ميلادي به 1590 مورد کاهش يافته است. در علوم رايانه در سال 2010 ميلادي ثبت مقالات کنفرانس ها 2603 مورد بوده که در سال 2014 ميلادي به 1424 مورد کاهش يافته است.

دهقاني گفت: کميت توليد علم کشور ناشي از انتشار مدارک در مجلات معتبر بين المللي در طول سال هاي گذشته تقريبا در اغلب رشته‌ها رشد مثبتي را تجربه کرده است. در سال 2010 ميلادي در رشته شيمي تعداد 3773 مدرک در مجلات بين المللي منتشر شده که اين تعداد در سال 2014 ميلادي به 5779 مورد افزايش يافته است. در سال 2010 ميلادي در علوم رايانه کميت توليد علم کشور 1611 مدرک بوده که به 2805 مورد در سال 2014 ميلادي افزايش يافته است. در سال 2010 ميلادي در حوزه مهندسي نيز پژوهشگران کشور موفق به انتشار 4976 مدرک در سطح بين المللي شده‌اند و اين کميت در سال 2014 ميلادي به 8272 مورد افزايش يافته است.