چاپ

ایرانیان جهان- «... وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ کُلَّ شَیْءٍ حَیّ...» آیه 30 سوره انبیا قرآن کریم با معنای « ... و هر چیز زنده‏ ای را از آب پدید آوردیم ...» نشانه و تاکیدی بر نابودی زندگی بدون آب است که اکنون شبح آن را در حال سایه افکندن نه تنها بر ایران که بسیاری از کشورها می بینیم و قحطی آب به تعبیری می تواند زمینه ایجاد جنگ بر سر آن باشد.
دلایل مختلفی برای ایران در این باره مطرح شده که افزون بر نبود مدیریت واحد و کارآ می توان به هجوم برای پایان منابع آبی سفره های زیرزمینی به ویژه در کشاورزی غرقابی که تا بیش از 80 درصد مصرف را شامل می شود، ساخت کم مطالعه برخی سدها، آبخیزداری ناکامل، بر هم زدن نظم طبیعی جریان آب منجر به خشک شدن قنات ها و رودها، حفر چاههای غیرمجاز و فرونشست دشت های پرآب ایران تا خط قرمز، نظام پرافت توزیع مصرف آب آشامیدنی، تولید محصولات کشاورزی و باغی و صادرات آن به خارج از کشور با بهایی کمتر از هزینه آب مصرف شده مانند هندوانه اشاره کرد.
حل برخی از این مشکلات زمان بر خواهد بود، ولی اکنون که برخی نشانه های اجتماعی و اقتصادی پیامد بحران کمبود آب در چند شهر ایران به ویژه استان خوزستان خودنمایی کرده، می توان همسو و همزمان با حل مشکلات کهنه نیازمند زمان از میانبرهای فناوری در این زمینه استفاده کرد.

** دریا منبع بی پایان در دسترس:
استفاده از آب دریا برای تامین نیازهای حیاتی و آشامیدنی شهرهای ساحلی و نزدیک این منابع آبی با تاکید بر ضرورت حفظ شرایط محیط زیستی یکی از اصلی ترین گزینه هایی است که در بسیاری از کشورهای جهان با انرژی برق بهره برداری می شود.
با توجه به اینکه ساخت و راه اندازی نیروگاه دو منظوره زمینی برای تامین برق و شیرین کردن در مناطق دور افتاده زمان بر است و از سوی دیگر پراکندگی شهرها و مراکز جمعیتی مناطق کم آب ایجاب می کند از گزینه های بی هزینه انرژی خورشیدی و نیروگاه اتمی شناور بهره گرفت که در کوتاه ترین زمان می تواند به منبع تامین و انتقال آب از طریق شبکه های آبرسانی بهره گرفت.
برای نمونه روسیه نخستین نیروگاه اتمی شناور و قابل جابجایی را سال گذشته رونمایی کرد و امسال به آب انداخت که در این زمینه کاربرد دارد.
نیروگاه «آکادمیک لومونوسوف»21 هزار تنی دارای دو راکتور طراحی شرکت «روس اتم» با غنای پایین است که در برخی از یخ‌شکن‌های این کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد و هر یک از دو راکت ظرفیت تولید 35 مگاوات برق را دارد.
این نیروگاه که خبر برنامه ساخت آن سال 2007 اعلام شد، شامل واحد تولید انرژی شناور، لنگرگاهی با تاسیسات ساحلی برای انتقال برق و انرژی گرمایی و تاسیسات آبرسانی می‌شود.
مقام های روسی دو سال پیش هزینه ساخت این نیروگاه هسته ای شناور را حدود 30 میلیارد روبل (480 میلیون دلار) اعلام کرده بودند.
این کشتی با عمر 36 ماهه بارگذاری سوخت و توان تولید برق مصرفی یک شهر 100 هزار نفری برای مناطق دور دست از جمله بندری و جزیره ای پر کاربرد است و همچنین برپایه اطلاعات اعلام شده می تواند روزانه تا 240 هزار متر مکعب آب دریا را شیرین کند.
شبکه خبری روسیه 24 نیز عمر مفید این کشتی نیروگاهی را 35 تا 40 سال اعلام کرده که دارای 70 خدمه و 21.5 تن وزن راکتور است.

** آفتاب و آب
همه مناطق دچار کم آبی و بی آبی ایران نزدیک سواحل جنوبی پرآفتاب و بسیار گرم است که این موضوع یک مزیت و نه مشکل به شمار می رود.
برنامه ریزی برای ایجاد مزرعه های انرژی خورشیدی به ویژه در سواحل از جمله با هدف ساخت سیستم تجمیع آبرسانی به روستاها از طریق شیرین کردن آب دریا نیز از سرمایه گذاری های پایدار و کم استهلاک است که باید مورد توجه قرار گیرد.
دستاوردهای استفاده از انرژی های پاک در این زمینه افزون بر حفظ محیط زیست، کاهش هزینه ها و نیاز اندک به نگهداری و تعمیرات را در پی دارد که از ویژگی های بی جایگزین نیروگاههای خورشیدی است، اما باید گفت از این فرصت جغرافیایی و تابش آفتاب در ایران چه برای تامین انرژی یا شیرین کردن آب برپایه کاربرد روش های محیط زیستی تاکنون بهره خوبی گرفته نشده است.

** نمونه هایی از پروژه های برتر شیرین سازی آب دریا در جهان:
برپایه آمارهای در دسترس، عربستان سعودی به عنوان پیشگام منطقه در این حوزه 70 درصد نیازهای خود را به آب آشامیدنی با کار شبانه روزی واحدهای آب شیرین کن تامین می کند و کشورهای کویت، امارات‌ متحده عربی، عراق، قطر، عمان و بحرین نیز در زمینه بهره برداری از آب دریا پیشرفت های زیادی کرده اند.
اطلاعات موجود نشان می دهد که سه مرکز شعیب 3، راس الظهور و الجبیل عربستان روزانه توان شیرین کردن نزدیک دو میلیون و 300 هزار متر مکعب آب دریا و انتقال به شبکه توزیع را دارند.
کشورهای اروپایی اسپانیا و ایتالیا و در آسیا هم کره جنوبی، ژاپن و ایران هم از این فناوری برای تامین نیازهای خود بهره می گیرند.
اما آمریکا یکی از اصلی ترین کشورهای استفاده کننده از فناوری شیرین سازی آب دریا است که توان روزانه این کشور دو میلیون 800 هزار متر مکعب است و فقط در مرکز سانفرانسیسکو روزانه 454 هزار 200 متر مکعب آب شیرین می شود.