بزرگنمايي:

سرزمین ایرانیان- دکتر مهدی نکومنش افزود: نتایج مطالعاتی که از حدود 8 سال قبل انجام دادیم، نشان داد که تعداد 240 کاتالیست در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد که در آن زمان از این تعداد کاتالیست تنها 2 مورد آن در کشور تولید می‌شد.

وی ادامه داد: خوشبختانه امروزه تعداد کاتالیست‌هایی که تقریبا در داخل کشور تولید و به فروش می‌رسند، بیش از 20 نوع کاتالیست است.

نکومنش در پاسخ به این سوال که کدام نوع از این کاتالیست‌ها در کشور تولید می‌شود، توضیح داد: برخی از کاتالیست‌ها، مصارف تخصصی دارند؛ از این رو یک بار خریداری می‌شوند و تا انتهای عمر واحد از آن استفاده می‌کنند؛ از این رو کشورهای زیادی به سراغ تولید این نوع کاتالیست نمی‌روند.

رییس پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی با بیان اینکه بیشتر کشورها به سمت تولید کاتالیست‌هایی با مصرف بیشتر و استراتژیک‌تر حرکت می‌کنند، اضافه کرد: مهمترین کاتالیستی که در صنعت نفت و گاز باید به آن برسیم، کاتالیست FCC‌ (برای انجام برش‌های سنگین نفتی به برش‌های سبکی چون بنزین در پالایشگاه‌ها) است که در این زمینه گام‌های خوبی برداشته شده است و بخشی از آن مبتنی بر دانش فنی است که در داخل کشور تولید شده و بخشی از آن نیز وارداتی است.

وی با بیان اینکه این امر نشان می‌دهد که 100 درصد دانش فنی این کاتالیست در کشور تولید نمی‌شود، اظهار کرد: از این رو اگر بخواهیم بدانیم که سرنوشت کاتالیست‌های تولید داخل چه می‌شود، باید گفته شود، کشوری که صنعت نفت به این بزرگی دارد، نمی‌تواند در تحقیقات کاتالیست وارد نشود.

نکومنش در عین حال با تاکید بر اینکه در دنیا هیچ کشوری نیست که همه کاتالیست‌های مورد نیاز خود را از داخل تامین کند، افزود: ما هم به تدریج این سیاست را در پیش گرفتیم و به نظر من سمت و شتاب حرکت ما در زمینه تامین کاتالیست‌های مورد نیاز مناسب است ولی اینکه آیا نمی‌شود میزان تولیدات را بیشتر کرد پاسخ آن مثبت است و باید به آن توجه شود.

رییس پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی غلبه بر مشکلات موجود در مسیر تولید را از دیگر شروط تولید گسترده کاتالیست در کشور عنوان کرد و یادآور شد: هر چیزی که در کشور ساخته می‌شود تا به بازار داخل برسد حواشی بسیاری دارد که با رفع این حواشی می‌توانیم در آینده امیدوار باشیم که به هدف مورد خواهیم رسید.

نکومنش با تاکید بر اینکه برای هر کدام از کاتالیست‌های تولید شده در کشور می‌توان سرنوشت خوبی را رقم زد، گفت: سرنوشت خوب برای کاتالیست این است که تحقیقاتی که انجام می‌شود تبدیل به محصول ایرانی شده و به بازار عرضه شود. این فرآیند در کشور یک فرآیند زمان‌بر است؛ ولی در حال حاضر چرخه تولید و عرضه تولید کاتالیست‌های مورد نیاز صنایع نفت، گاز و پتروشیمی در کشور ایجاد شده است و ما هم در حال آموزش این هستیم که در کنار همدیگر گام‌های موثری در این زمینه برداریم.

تحقیقات پژوهشگاه پتروشیمی در زمینه تولید کاتالیست

رییس پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی با اشاره به انواع کاتالیست‌های مورد نیاز صنایع نفت و گاز، خاطر نشان کرد: در حال حاضر مطالعات محققان این پژوهشگاه بر روی 2 تا 3 نوع از این کاتالیست‌ها متمرکز شده است که یکی از آنها کاتالیست‌های"پلی‌الفین"ها هستند.‌

وی با بیان اینکه این مطالعات بر روی کاتالیست‌های پلی‌الفین‌ها از 15 سال قبل آغاز شده است، گفت: دستاوردهای ما ممکن است به‌زودی به بازار نرسد، ولی به هیچ وجه این دلیل بر بیهوده بودن این تحقیقات نیست.

نکومنش در این باره توضیح داد: زمانی که مطالعات ما درباره کاتالیست‌های پلی‌الفین آغاز شد، در ایران به تعداد انگشتان یک دست متخصص در حوزه کاتالیست نداشتیم و میلیون‌ها تن پلی‌الفین تولید می‌کردیم که به کاتالیست نیاز داشت، ولی در حال حاضر بالغ بر 100 متخصص کاتالیست در صنعت پتروشیمی تحقیقات مهمی را انجام می‌دهند.

وی ادامه داد: درست است که ما نتوانستیم شرکت تولیدکننده کاتالیست ایجاد کنیم؛ ولی هر کدام از متخصصان توانسته‌اند هزینه‌های تولید را کاهش دهند و ضمن آنکه نوع برخورد کشورهای تولیدکننده کاتالیست با ما با 20 سال قبل متفاوت شده و این موارد دستاوردهای مهمی است که از این تحقیقات به دست آمده است.

نکومنش در عین حال با تاکید بر اینکه برای رسیدن به نقطه مطلوب باید تحقیقات بیشتر و گسترده‌تری را انجام دهیم، یادآور شد: برای داشتن یک شرکت ایده‌آل کاتالیست در کشور نیاز است بخش معدن با ما همکاری کند، از این رو بسته‌ای را برای 2 یا 3 خط تولید کاتالیست پلی‌الفینی ارائه کردیم. 

وی با تاکید بر اینکه مواد اولیه کاتالیست‌ها مبتنی بر مواد معدنی است، یادآور شد: این مواد باید به خلوص خاصی برسد تا بتوان از آن کاتالیست تولید کرد. متاسفانه در این مسیر هنوز چرخه خالص‌سازی مواد معدنی در کشور ایجاد نشده است و در این بخش هم اقداماتی را آغاز کردیم و امیدواریم تا 8 سال آینده به دستاوردهای خوبی برسیم.

نکومنش اضافه کرد: با این مطالعات هم ارزش افزوده مواد معدنی افزایش می‌یابد و هم در چرخه تولید کالای اساسی وارد می‌شود؛ چراکه این مواد از جمله مواد استراتژیک هستند و اگر بخواهند جنگی را با ما آغاز کنند، کافی است از ارائه کاتالیست به ما خودداری کنند. این امری بود که چند سال قبل رخ داد؛ ولی محققان کشور گام‌های خوبی را برای تولید کاتالیست برداشتند.

رییس پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی با تاکید بر اینکه به طور کلی سمت حرکتی و شتاب ما خوب است، ولی باید کاری شود تا حواشی کمتر بر امر تحقیق و تولید اثرگذار باشد و سرعت ما افزایش یابد.

همکاری با پژوهشگاه نفت

وی با بیان اینکه در حال حاضر پژوهشگاه‌ها در کشور وضعیت خاصی را دارند، گفت: توقع و انتظارات از پژوهشگاه‌ها بالا است، به گونه‌ای که وزیر نفت اعلام کرده است که نمی‌خواهد پژوهشگاه‌داری کند و نیازی به آموزش ندارد؛ از این رو نیاز است تا پژوهشگاه‌ها با یکدیگر هم‌افزایی کنند.

وی با اشاره به انجام مذاکراتی در زمینه همکاری با پژوهشگاه صنعت نفت، خاطر نشان کرد: پژوهشگاه پلیمر در این حوزه قوی‌ترین مرکز تحقیقاتی در کشور است و از سوی دیگر پژوهشگاه نفت پژوهشگاه مادر در حوزه نفت و پتروشیمی است و امکان همکاری با صنعت را دارد، از این رو پیشنهاد همکاری به این پژوهشگاه را ارائه کردیم.

نکومنش زمینه همکاری این دو پژوهشگاه را در حوزه پلیمر ذکر کرد و ادامه داد: به آنها پیشنهاد کردیم که پروژه‌هایی در حوزه‌های بالا و پایین‌دستی صنعت نفت را به ما واگذار کنند.

وی ادامه داد: بر این اساس تفاهم‌نامه‌ای را در این زمینه تهیه کردیم و قرار است بر اساس این تفاهم‌نامه هم‌افزایی‌هایی میان این دو پژوهشگاه صورت گیرد؛ ضمن آنکه امکان استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی دو طرف فراهم خواهد شد.