بزرگنمايي:
سرزمین ایرانیان- دانشمندان "موسسه پلی‌تکنیک فدرال لوزان"(EPFL)
از مطالعه یک قطعه شهاب‌سنگ که در سال 2008 به زمین افتاد، شواهدی را
دریافت کرده‌اند که نشان می‌دهد ممکن است در سیاره‌ای به اندازه مریخ تشکیل
شده باشد که اکنون دیگر وجود ندارد.
آرایش یک شهاب‌سنگ -عناصر تشکیل‌دهنده و نسبت آنها- معمولا ما
را به جایی می‌رساند که از آن آمده است. مثلا می‌گوید که این قطعه از ماه
یا مریخ آمده است. اما مجموعه‌ای از شهاب‌سنگ‌ها از جمله این مورد که در
سال 2008 جمع‌آوری شده است، وجود دارند که منشا شناخته شده‌ای در آن
نمی‌یابیم. مثلا از بدنه سیاره‌ای که تاکنون از منظومه شمسی محو شده است.
دکتر فرهنگ نبیعی، محقق اصلی این پروژه به واشنگتن پست گفت: این نمونه‌ها از یک دوره زمانی است که ما به آن دسترسی نداریم.
دانشمندان از میکروسکوپ انتقال الکترونی استفاده کرده‌اند تا
از تاریخچه این شهاب‌سنگ باخبر شوند و ترکیبات آن را بررسی کردند و رسوبات
کرومیت، فسفات و آهن نیکل سولفید را یافتند که در داخل الماس‌های موجود در
شهاب‌سنگ یافت می‌شد.
این مشاهدات آنها را به برخی از سرنخ‌ها در مورد چگونگی شکل‌گیری این الماس‌ها رساند.
الماس‌ها اغلب در این خانواده شهاب‌سنگ‌ها یافت می‌شوند، اما معمولا آنها بسیار کوچک هستند.
محققان می‌گویند سه راه اصلی که این الماس‌ها می‌توانند توسط
آنها شکل بگیرند عبارتند از: طی یک برخورد بزرگ، از طریق رسوب بخار شیمیایی
یا از طریق فشار و دمای بالا و پایدار، مانند روشی که الماس روی زمین شکل
می‌گیرد.
اندازه الماس‌ها در این شهاب‌سنگ که بزرگتر از دیگران بود،
با دو روش اول سازگار نبود، به این معنی که آنها احتمالا از طریق فشار بالا
شکل گرفته‌اند.
به گفته محققان، رسوبات فلزی موجود در آنها به احتمال زیاد در
سیاره‌ای جوان تشکیل شده‌اند که حداقل اندازه عطارد و شاید به اندازه مریخ
بوده است.
گمانه‌زنی‌ها حاکی از اینست که در طول سال‌های اولیه عمر منظومه شمسی، تعدادی پیش‌سیاره(Protoplanet) وجود داشته‌اند و از طریق هم‌افزایی و برخوردها، سیاره‌های خاکی موجود و برخی از قمرهای آنها را تشکیل داده‌اند.
پیش‌سیاره یک جنین سیاره‌ای بزرگ است که در داخل یک دیسک
پیش‌سیاره‌ای ایجاد شده و روند ذوب داخلی آن برای ایجاد لایه‌های
تمایز انجام شده است.
به نظر می‌رسد که پیش‌سیاره‌ها؛ از خرده‌سیاره‌هایی
با اندازه‌ای در حدود یک کیلومتر، که از نظر گرانشی مدارهای یکدیگر را
پیوسته آشفته می‌ساخته‌اند، تشکیل شده باشند که با برخورد با یکدیگر، به
تدریج از ائتلاف خرده‌سیارک‌ها به سیاره غالب تبدیل گردیده‌اند.
در مورد سامانه خورشیدی تصور می‌شود که با برخورد
خرده‌سیارک‌ها، چند صد جنین سیاره‌ای ایجاد شده باشد. چنین جنین‌هایی به
پلوتو شبیه بوده و دارای چند هزار کیلومتر قطر بوده‌اند.
در طول صدها میلیون سال، آنها نیز با یکدیگر برخورد کردند.
دنباله جریان دقیق اینکه برخوردهای سیاره‌ای با برخورد جنین‌های سیاره‌ای
با هم مواجه بوده نامشخص است، اما تصور می‌شود که اولین برخوردها نسل
جنین‌ها را با نسل دوم که شامل جنین‌های کمتر اما بزرگتر است جایگزین کرده
است.
اینها به نوبه خود برای ایجاد نسل سوم جنین‌های کمتر، اما حتی
بزرگتر ناچار به برخورد بوده‌اند. در نهایت تنها تعداد انگشت شماری از
جنین‌ها باقی ماندند که برای تکمیل هم‌افزایی سیاره‌ها مناسب بودند.
اگرچه هیچ راهی برای دانستن اینکه دقیقا چه اتفاقی برای این
سیاره از دست رفته که این الماس را تشکیل داده، افتاده است، وجود ندارد،
اما می‌توان گفت که به احتمال فراوان میلیاردها سال پیش به واسطه برخوردها
از بین رفته است.
نبیعی می‌گوید: این بخشی از داستانی است که ما چگونه به وجود آمده‌ایم.
این پژوهش امروز در مجله Nature Communications منتشر شد.