بزرگنمايي:
سرزمین ایرانیان- امروزه مواد مورد استفاده در بسته‌بندی‌های معمولی و رایج
مواد غذایی، عمدتا مواد سنتزی و مشتق شده از فراورده‌های نفتی هستند. این
مواد علاوه بر آلودگی‌های زیست محیطی، ممکن است سلامتی انسان را نیز به خطر
بیاندازند. به همین دلیل در سال‌های اخیر استفاده از نانوکامپوزیت‌ها در
صنعت بسته‌بندی مواد غذایی، توجه بسیاری از محققین را به خود جلب کرده
است.
بر این اساس پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی تبریز در مطالعات
اخیر خود نانوکامپوزیتی را تولید کردند که کاربرد آن در بسته‌بندی‌های زمان
ماندگاری گوشت قرمز را افزایش می‌دهد.
محمود علیزاده ثانی از محققان این طرح مهمترین هدف اجرای این
مطالعات را افزایش زمان ماندگاری گوشت قرمز در زمان نگهداری در یخچال، به
کمک نانوکامپوزیتی ضدمیکروبی ذکر کرد و گفت: برای این منظور بسته بندی‌ای
تحت عنوان بسته بندی‌های خوراکی بیو نانوکامپوزیت (بسته بندی ترکیب شده از
چند ماده) از موادی کاملا طبیعی و زیستی طراحی شد.
وی با بیان اینکه در طراحی این نانو کامپوزیت از مواد زیستی
چون پروتئین آب پنیر، نانوفیبر سلولز، نانو ذرات دی اکسید تیتانیوم و اسانس
رزماری استفاده شد، اظهار کرد: باتوجه به نتایج حاصل از این مطالعه،
استفاده از این بسته بندی‌های خوراکی بیونانوکامپوزیت حاوی مواد آنتی
اکسیدان و ضد میکروبی، باعث افزایش زمان ماندگاری گوشت و بهبود خصوصیات حسی
و کیفی محصول در طی مدت زمان نگهداری شده است.
علیزاد ثانی با تاکید براینکه این بسته‌بندی می‌تواند علاوه
بر گوشت، برای سایر مواد غذایی فساد پذیر نیز مورد استفاده قرار گیرد،
ادامه داد: مهمترین نتیجه این طرح کاهش آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از
بسته‌بندی‌های سنتزی و معمولی است که علاوه برآن سلامتی انسان را نیز به
مخاطره نمی‌اندازد.
مجری طرح اضافه کرد: علاوه بر آن به دلیل افزایش زمان
ماندگاری محصول، هزینه‌های اقتصادی ناشی از فساد مواد غذایی نیز کاهش
می‌یابد و از طرف دیگر به دلیل عدم نیاز به تجهیزات گران قیمت، باعث کاهش
قیمت تمام شده محصول نیز می‌شود.
علیزاده ثانی با اشاره به نتایج به دست آمده از آزمون‌های
انجام شده بر روی این بسته‌بندی اظهار کرد: بر اساس نتایج به‌دست آمده از
آزمون‌های صورت گرفته، بسته‌بندی تولید شده در برابر بخار آب و سایر گازها
ویژگی نفوذناپذیری بسیار خوبی از خود نشان داده است.
وی با تاکید بر اینکه کاربرد نانوذرات و نانوفیبرسلولز باعث
افزایش مقاومت بسته بندی در برابر کشش و پارگی و کاهش میزان نفوذپذیری در
برابر بخار آب شده است، یادآور شد: نتایج آزمون‌های میکروبی و شیمیایی و
حسی نیز نشان داد گوشت محافظت شده در این بسته‌بندی زیستی قابلیت نگهداری
به مدت 13 تا 15 روز را دارد، در حالی که گوشت نگهداری شده در بسته بندی
معمولی فقط برای 4 تا 5 روز از کیفیت خوبی برخوردار است.
این محقق در خصوص لزوم طراحی نانوبیوکامپوزیت‌ها جهت
بسته‌بندی مواد غذایی توضیح داد: استفاده از نانوکامپوزیت‌ها در صنعت
نگهداری گوشت در سال‌های اخیر توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده
است. از این میان استفاده از نانوذرات تیتانیوم دی اکسید به شکل وسیعی در
صنعت بسته بندی مواد غذایی استفاده شده است.
وی اضافه کرد: معمولا برای به حداقل رساندن میزان مهاجرت و یا
آزاد سازی کنترل شده این نانوذرات روی مجموعه‌ای از پلیمرها همپوشانی
می‌شوند. از آنجایی که پلیمرهای سنتزی نه تنها می‌توانند باعث مهاجرت به
داخل مواد غذایی شوند، بلکه یکی از عوامل آلودگی‌های محیطی به حساب
می‌آیند. لذا استفاده از بیوپلیمرهایی که قابلیت زیست تخریب پذیری بالایی
دارند و جزو مواد خوراکی به‌حساب می‌آیند، می‌تواند جایگزینی مناسب برای
پلیمرهای سنتزی باشند.
علیزاده ثانی تاکید کرد: این ساختارهای زیست تخریب پذیر نه
تنها قابلیت حمل نانو ذرات مورد استفاده در افزایش نگهداری مواد غذایی را
دارند، بلکه می‌توانند حامل خوبی برای ترکیبات آنتی‌اکسیدان و ضد میکروبی
طبیعی مانند اسانس رزماری باشند تا با القای یک فعالیت سینرژیست توانایی
این نانویبوکامپوزیت‌ها را در نگهداری مواد غذایی به حداکثر برساند.
این تحقیق از سوی محمود علیزاده ثانی دانشجوی مقطع کارشناسی
ارشد رشته علوم و صنایع غذایی دانشگاه و دکتر علی احسانی عضو هیأت علمی
دانشگاه علوم پزشکی تبریز و دکتر محمد هاشمی عضو هیأت علمی دانشگاه علوم
پزشکی مشهد اجرایی شده و نتایج این تحقیقات در مجله International Journal of Food Microbiology با ضریب تأثیر 3.34 منتتشر شده است.