بزرگنمايي:

سرزمین ایرانیان-  بررسی نمونه‌های عسل از سراسر دنیا نشان داد که سه چهارم عسل‌های دنیا حاوی مقادیری آفت‌کش به نام نئونیکوتینوئید هستند. نمونه‌های آمریکای شمالی بالاترین میزان آلودگی را نشان داد.

درصد قابل توجهی از عسل دنیا شامل مواد شیمیایی آفت‌کش است که برای سلامت زنبورها مضر است. این آلودگی به طور مستقیم بر انسان تاثیری ندارد، اما برای جمعیت زنبورهای عسل خطرناک است.

نمونه‌های عسل از سراسر جهان مورد آزمایش قرار گرفت و نتایج نشان داد که 75 درصد از 198 نمونه با آثار شیمیایی مرتبط با آفت کش‌ها آلوده هستند. علاوه بر این، 34 درصد از نمونه‌ها دارای سطحی از آلودگی هستند که به نظر می‌رسد برای سلامت زنبورهای عسل مضر است.

نمونه‌های عسل آمریکای شمالی بالاترین میزان آلودگی را با 86 درصد آلودگی نشان می‌دهد و نمونه‌های آسیایی و اروپایی به ترتیب 80 و 79 درصد آلودگی را نشان می‌دهند. نمونه‌هایی با کمترین فراوانی آلودگی از آمریکای جنوبی به میزان 57 درصد بوده است.

در کل، آلودگی در سطحی است که به طور مستقیم برای انسان مضر نیست، اما این سطح از آلودگی تهدیدی جدی برای جمعیت یکی از گرده‌افشان‌های اصلی جهان است.

نئونیکوتینوئیدها (Neonicotinoids) آفت‌کش‌های رایجی هستند که در اواسط دهه 1990 معرفی شدند.

این آفت‌کش مواد شیمیایی مورد استفاده بر پایه ساختار شیمیایی نیکوتین است و با تحت تاثیر قرار دادن سیستم عصبی آفات عمل می‌کند. متاسفانه، آنها نیز به طور غریزی و غیرمستقیم بر حشرات گرده افشان مانند زنبورهای عسل تاثیر می‌گذارند.

نئونیکوتینوئیدها از نسل‌های قبلی آفت‌کش مانند حشره‌کش‌های اورگانوفسفات و کربامات سمیت کمتری دارند. با این حال می‌توانند تاثیرات محیطی مخربی داشته باشند. آنها با تاثیر گذاشتن بر قشر قارچی در زنبورعسل، زبان رقص که ابزار مهم ارتباطی میان زنبورهای عسل است را مختل می‌نمایند.

نئونیکوتینوئیدها با وارد شدن به خاک به وسیله گیاهان جذب می‌گردند. در بسیاری موارد نئونیکوتینوئیدها که در اثر جذب به وسیله گیاه، در تراوه (مایع تراوش شده از گیاه) نیز موجود هستند، وارد بدن زنبور عسل شده و باعث کاهش هوشیاری و حافظه حیوان می‌گردند. نئونیکوتینوئیدها از این راه در اکوسیستم و گرده‌افشانی اخلال ایجاد می‌کنند.

ساز و کار عملکردی نئونیکوتینوئیدها، بستن مسیر عصبی مشخصی است که فراوانی آنها در حشرات بیشتر از مهره‌داران می‌باشد. به‌همین دلیل حشره‌کش‌های تخصصی‌شده‌ای برای عدم تاثیر بر پستانداران هستند.

اثرات نئونیکوتوئیدها در زنبورها شامل کاهش اشتها، اختلالات شناختی و عصبی، کاهش کارایی سیستم ایمنی، اختلالات رشدی و کاهش طول عمر ملکه می‌شود. از این رو، اتحادیه اروپا (EU) دستور ممنوعیت جزئی استفاده از چنین مواد شیمیایی را در سال 2013 صادر کرد.

نمونه‌های عسل برای مطالعه فعلی بین سال‌های 2012 تا 2016 گرفته شده و مشخص شد که پنج نئونیکوتوئید معمولی در آنها وجود دارد: تیامتوکسام، تیاکلوپرید، ایمیداکلوپرید، کلوتیانیدین و استامیپیرید.

از عسل‌های آلوده، 30 درصد شامل یکی از پنج نئونیکوتوئید، 45 درصد شامل دو یا بیشتر و 10 درصد با چهار یا پنج مورد آلوده بودند.

همانطور که گفته شد، این سطح از آلودگی به طور خاص برای سلامتی انسان مضر نیست، اما این بدان معنا نیست که ما از آسیب مصون می‌مانیم، چرا که زنبورها مسئول گرده افشاندن 90 درصد از 107 محصول عمده جهان هستند.

همانطور که می‌بینید، جمعیت جهانی زنبورها هم اکنون در معرض خطر جدی قرار دارد و تلاش‌های کنونی برای نجات زنبورها از تهدیداتی مانند آفت‌کش‌ها، انگل‌های کشتار کلونی، از دست دادن زیستگاه و تغذیه ضعیف کافی نیست و حتی برخی از آنها با شکست مواجه شده است.

لازم به ذکر است که برخی از نمونه‌ها قبل از صدور دستور ممنوعیت جزئی نئونیکوتوئیدها گرفته شده است ولی نتایج آن شواهد قابل توجهی را در مورد اثرات منفی آن بر روی جمعیت زنبورها نشان می‌دهد.

شاید مطالعات بیشتر، تاثیرات مثبت اقدامات اتحادیه اروپا را در کاهش چنین اثرات زیان آوری نشان دهد.

این مطالعه در مجله "Science" منتشر شده است.