بزرگنمايي:

سرزمين ايرانيان- به رشد بدخيم و غيرطبيعي سلول‌هاي تخمدان، سرطان تخمدان گفته مي‌شود. اين نوع سرطان بيماري چندان رايج نيست و پنجمين عامل مرگ‌ومير زنان در اثر سرطان و بيماري محسوب مي‌شود.

بيش از نيمي از مرگ‌ومير ناشي از سرطان تخمدان در زنان 55 تا 74 سال ديده مي‌شود. در 80 درصد موارد سرطان بعد از 40 سالگي بروز مي‌کند. سرطان تخمدان قابل معالجه است، به‌خصوص اگر در مراحل اوليه تشخيص داده شود. با معالجه و بهبود سرطان بسياري از زنان حتي با سرطان پيشرفته‌ تخمدان مي‌توانند زندگي طولاني و رضايت بخشي داشته باشند.

براي اين منظور محققان دانشگاه کردستان با به کارگيري سازو کار جديد نانوحسگري را طراحي کردند که به گفته آنها قادر است سلول‌هاي سرطاني را شناسايي و از آنها تصويربرداري کند.

دکتر عبدالله سليمي، عضو هيأت علمي دانشگاه کردستان مواد پايه کربني يا همان نقاط کربني را به‌ عنوان جايگزين خوبي براي نقاط کوانتومي در کاربردهاي تشخيصي دانست و افزود: استفاده از مواد پايه کربني فاقد سميت به‌ جاي نقاط کوانتومي تهيه شده از عناصر سمي و سنگين در حوزه‌ تشخيص و تعيين گونه‌هاي زيستي و به‌کارگيري در طراحي زيست حسگرها، از اهميت بالايي برخوردار است.

وي ادامه داد: مواد پايه کربني که با نام نقاط کربني يا کربن دات‌ها نيز شناخته مي‌شوند، به دليل خواص منحصربه‌ فردي نظير عدم سميت، زيست سازگاري بالا و پايداري در محيط‌هاي آبي قابليت اين را دارند که بدون نگراني براي محيط‌هاي درون‌تني مورد استفاده قرار گيرند.

مجري طرح با بيان اينکه در اين طرح تحقيقاتي با بهره‌گيري از نقاط کربني نانوحسگري جهت تشخيص سلول‌هاي سرطان تخمدان طراحي کرديم، خاطرنشان کرد: نتايج به دست آمده نشان‌ مي‌دهد اين حسگر از حساسيت بسيار خوبي برخوردار است. همچنين اين نانوحسگر حداقل سميت را براي بدن ايجاد مي‌کند ضمن آنکه هزينه‌ ساخت اين حسگر پايين بوده و سرعت تشخيص بالايي دارد.

سليمي، سازوکار به کار گرفته شده در اين طرح را استفاده از انتقال انرژي فلورسانسي ذکر کرد و يادآور شد: در اين روش از يک گونه‌ گيرنده‌ انرژي و يک‌ گونه‌ دهنده‌ انرژي استفاده ‌شد که فاصله‌ بين اين دو گونه تعيين‌کننده‌ پاسخ سيستم است. از طرفي نقاط کربني به ‌عنوان حامل فلورسانس بر روي رشته‌هاي DNA مربوط به سرطان تخمدان قرار گرفته‌اند و نانوذرات طلا به‌عنوان پذيرنده انرژي نيز توسط آنتي‌بادي عامل‌دار شدند.

وي اضافه کرد: برهمکنش آنتي‌ژن و آنتي‌بادي موجب اندرکنش نقاط کربني و نانوذرات طلا و در نتيجه خاموش شدن بخشي از تابش فلورسانس مي‌شود. ميزان اين خاموشي بيانگر مقدار آنتي‌ژن (مارکر سرطانيCA125 ) يا تعداد سلول‌هاي سرطاني موجود خواهد بود.

اين محقق دانشگاه کردستان با اشاره به انجام تست‌هاي ارزيابي و راستي آزمايي، اظهار کرد: گستره‌ خطي نانو حسگر ساخته شده در اين طرح بين 2500 تا 20 هزار سلول و حد تشخيص آن تعداد 4 سلول در حجم 10 ميکروليتر از نمونه است.

نتايج اين تحقيقات که حاصل همکاري دکتر عبدالله سليمي عضو هيأت علمي دانشگاه کردستان، سميه حمدقداره دانشجوي مقطع دکتراي دانشگاه کردستان و دکتر فردين فتحي عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشکي کردستان است، در مجله Biosensors and Bioelectronic با ضريب تأثير 7.78 منتشر شده است.