بزرگنمايي:

سرزمين ايرانيان- عادات نامطلوب غذايي در شيوه‌ زندگي کشورهاي در حال توسعه از جمله ايران، علاوه بر اينکه تهديدي براي سلامتي کودکان و نوجوانان محسوب مي‌شود، ساير افراد را نيز در معرض ابتلا به انواع بيماري‌ها قرار مي‌دهد.

يکي از راه‌هاي آسان براي تهيه‌ غذا، استفاده از کنسرو آنها است. مطالعات محققان حوزه‌ غذا و دارو نشان مي‌دهد که استفاده از غذاهاي کنسرو شده در بلندمدت باعث ايجاد مشکلات متعددي در انسان مي‌شود. برخي از اين مشکلات ناشي از استفاده از مواد خطرناک در توليد قوطي‌هاي کنسرو مي‌شود.

بر اين اساس، محققان دانشگاه صنعتي سهند با همکاري دانشگاه تنسي آمريکا نانو حسگري براي شناسايي نوعي ماده خطرناک موجود در کنسرو ارائه کردند.

دکتر هادي ميرزاجاني از محققان اين طرح تحقيقاتي با اشاره به ماده‌ خطرناک بيسفنول A به ‌عنوان يکي از مواد پرکاربرد در توليد قوطي‌هاي کنسرو، گفت: اين تحقيقات با هدف پايش غلظت ماده خطرناک بيسفنول A در غذاهاي کنسرو شده و نوشيدني‌هاي موجود در ظروف پلاستيکي بوده است.

وي اضافه کرد: روش‌هاي ارائه شده‌ قبلي به آزمايشگاه‌هاي بسيار مجهز نياز دارند و بسيار هزينه‌بر هستند، ضمن آنکه از قدرت بالا در تشخيص برخوردار نيستند. بنابراين در اين کار تحقيقاتي تلاش کرديم تا با طراحي و ساخت يک زيست نانوحسگر ارزان و سريع، مشکلات روش‌هاي قبل در شناسايي اين ماده‌ خطرناک را رفع کنيم.

ميرزاجاني هزينه‌ بسيار پايين را از مزاياي نانو حسگر توليدشده  عنوان کرد و افزود: هزينه‌ ساخت اين حسگر، حتي در ابعاد آزمايشگاهي در حدود 3000 تومان است که اگر به توليد انبوه برسد، قيمت تمام شده آن کاهش خواهد يافت.

به گفته وي با توجه به فرآيند ساخت پيشنهادي، کل تجهيزات اوليه براي ساخت حسگر با مبلغي بالغ بر 20 ميليون تومان قابل تأمين است. استفاده از اين روش ساخت نيز به حساسيت بسيار بالا و زمان آشکارسازي بسيار پايين در حد 20 ثانيه منجر شده است.

ميرزاجاني استفاده از فناوري نانو را يکي از دلايل اصلي بالا بودن دقت اين حسگر دانست و يادآور شد: در ساختار اين حسگر از آپتامر به‌ عنوان مولکول پروب استفاده شده است. آپتامرها ساختارهاي نانومتري هستند که از يک طرف به سطح الکترود حسگر متصل مي‌شوند و طرف ديگر در داخل محلول حاوي ماده‌ شيميايي شناور مي‌شوند. براي يک حسگر با کاربرد خاص، آپتامرها مي‌توانند طوري انتخاب شوند که داراي قابليت اتصال و گزينش پذيري بالايي نسبت به يک مولکول خاص باشند.

اين محقق با تاکيد بر اينکه براي ساخت اين حسگر از روش مدار چاپي استفاده شد، اظهار کرد: مواد اوليه و تجهيزات آن به‌ آساني و به ارزاني در داخل کشور وجود دارد؛ بنابراين با اعمال تحريم‌ها در بازه‌هاي زماني مختلف، اين اطمينان وجود دارد که واحدهاي صنعتي بتوانند نيازهاي خود را به‌راحتي تأمين کنند.

وي اضافه کرد: مدت‌زمان آشکارسازي ماده خطرناک بيسفنول 20 ثانيه است.

به گفته اين دانش‌آموخته دانشگاه صنعتي سهند، بيسفنول A در حجم زيادي براي توليد پلاستيک‌هاي پلي کربنات و رزين‌هاي اپوکسي مورد استفاده در محصولات پلاستيکي، ديواره قوطي‌هاي کنسرو، ظروف غذا و نوشيدني‌ها و اسباب‌بازي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. در غذاهاي کنسرو شده اين ماده به‌راحتي مي‌تواند وارد مواد غذايي موجود در قوطي شده و موجبات اختلال در سيستم غدد درون‌ريز را فراهم کند.

نتايج اين تحقيقات که حاصل همکاري دکتر هادي ميرزاجاني دانش‌آموخته‌ مقطع دکتراي دانشگاه صنعتي سهند تبريز، دکتر اسماعيل نجفي اقدم و دکتر حبيب بدري قوي فکر از اعضاي هيأت علمي دانشگاه سهند تبريز و محققاني از دانشگاه تنسي آمريکا است، در مجله Biosensors and Bioelectronics با ضريب تأثير 7.780 منتشر شد.