بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
دنیای اقتصاد| رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که برای سفری دو‌روزه به ایران سفر کرده بود، روز گذشته در کنفرانس بین‌المللی هسته‏‏‌ای در اصفهان حضور یافت و سخنرانی کرد. روز اول سفر گروسی به ایران شامل دیدارهایی با حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه و علی باقری، معاون سیاسی وزیر و مذاکره‌کننده ارشد کشورمان در مذاکرات رفع تحریم‏‏‌ها بود. روز گذشته نیز به جز حضور در کنفرانس اصفهان، وی دیداری دوجانبه با محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران داشت. بعد از این دیدار، طرفین در کنفرانس خبری مشترک حضور یافتند. روزنامه «دنیای‌اقتصاد» در شماره روز گذشته خود اشاره کرد که سفر گروسی دو وجه پیدا و پنهان دارد که وجه پیدای آن همان حضور در کنفرانس اصفهان است و وجه پنهان آن نیز مذاکراتی با هدف فراهم کردن مقدمات گفت‌وگوهای هسته‏‏‌ای در آینده است.

دو برداشت از یک سفر
رحمن قهرمانپور، کارشناس مسائل بین‌الملل در تحلیل سفر رافائل گروسی به ایران و صحبت‌‌‌هایی که رد و بدل شد به روزنامه«دنیای‌اقتصاد» گفت: «در توافق اسفند 1401 یا همان مارس 2023، دو طرف در مورد نصب دوربین‌‌‌ها در بخشی از مراکز غنی‌‌‌سازی توافق کرده بودند. در این راستا تفسیر آژانس این بود که این توافق شامل نصب دوربین‌‌‌ها در مراکز مونتاژ سانتریفیوژها هم می‌شود اما ایران چنین تفسیری را قبول نداشت.» وی افزود: «اختلاف‌‌‌نظر بعدی در خصوص دو مکان ادعایی یعنی تورقوزآباد و ورامین بود که در این سفر اعلام شد که دو طرف پذیرفته‌‌‌اند در این مورد همکاری‌‌‌ها را ادامه دهند که مساله مهمی است.» به گفته قهرمانپور، اسلامی نکته دیگری گفت که جدید بود و آن تفکیک مسائل گذشته از مسائل کنونی و آینده است.
از نظر آژانس این سه مساله، فنی هستند اما ایران معتقد است که از نظر ایران مساله تورقوزآباد و ورامین مربوط به گذشته است و ایران آنها را در قالب پی‌‌‌ام‌‌‌دی می‌‌‌بیند، مساله فعلی، نظارت بر غنی‌‌‌سازی و مساله آینده، اطلاع آژانس از دامنه فعالیت‌‌‌های هسته‌‌‌ای ایران است.» این کارشناس تاکید کرد: «بیان ساده حرف اسلامی این است که ایران این سه مورد را جدا از هم می‌‌‌بیند. اما هنوز مشخص نیست که آژانس چنین نظری را قبول خواهد کرد یا خیر.» همچنین وی توضیح داد: «گروسی می‌‌‌گوید که به واسطه کاهش همکاری‌‌‌های ایران، اطلاع ما از دامنه فعالیت‌‌‌های هسته‌‌‌ای ایران در حال کاهش است و ایران می‌‌‌خواهد این نگرانی را برطرف کند.» به گفته قهرمانپور تیم‌‌‌های طرفین در حال مذاکره هستند تا به یک توافقی برسند و باید منتظر نتیجه باشیم. درواقع آژانس می‌‌‌خواهد دستورکار مارس 2023 را ادامه دهد اما ایران می‌‌‌گوید تفسیر آژانس را قبول ندارد و چارچوب پیشنهادی اسلامی این است که مسائل گذشته، حال و آینده را از هم تفکیک کنند.
کوروش احمدی، دیپلمات پیشین کشورمان نیز در این رابطه گفت: «سفر گروسی به تهران در عین حال که نشانه مثبتی حاکی از ادامه روابط دوستانه بین آژانس و سازمان انرژی اتمی ایران است، اما به نظر نمی‌رسد که در مذاکرات انجام شده در جریان این سفر تحول خاصی روی داده باشد.» وی افزود: «هرچند نفس سفر و شرکت گروسی و موافقت او با شرکت در کنفرانس علمی اصفهان موفقیت قابل‌توجهی برای سازمان انرژی اتمی ایران است و می‌تواند حاکی از تلاش گروسی برای حفظ رابطه دوستانه و کاری با طرف ایرانی خود باشد اما در اظهارات طرفین مطلبی که حاکی از پیشرفت یا تحول خاصی در موضوعات مورد بحث طی چند سال گذشته باشد، دیده نمی‌شود.»
احمدی تاکید کرد: «به یاد داریم که در جریان سفر گروسی به تهران در مارس 2023 توافقی یا نقشه راهی بین طرفین به امضا رسید و بر اساس آن قرار شد که همکاری‌‌‌هایی در ارتباط با فعالیت‌‌‌های مربوط به راستی‌‌‌آزمایی و نظارت و نیز چند سایت به‌خصوص و نیز فعال کردن تجهیزات نصب‌شده در سایت‌‌‌های هسته‌‌‌ای ایران انجام شود. گروسی در مصاحبه‌‌‌ای که در اصفهان داشت از «کُند شدن» روند اجرای آن توافق گفت و خواستار آن شد که «تدابیر عملی و ملموسی برای پیشرفت کار اتخاذ شود». مدیرکل آژانس گفت که در این رابطه پیشنهاد کرده همکاری‌‌‌ها در حوزه هسته‌‌‌ای افزایش یابد و نگرانی‌های جامعه بین‌المللی در ارتباط با اعاده اعتماد و اعاده شفافیت در برنامه هسته‌‌‌ای ایران مورد توجه قرار گیرد.
وی ادامه داد: «به این ترتیب، ممکن است که توافقاتی در مذاکرات محرمانه بین طرفین حاصل شده باشد و در آینده شاهد اقداماتی در ارتباط با خواسته‌‌‌های آژانس از جمله در مورد افزایش نظارت‌‌‌ها و برقراری مجدد ویزا برای برخی از کارشناسان آژانس که ویزای‌‌‌شان لغو شده بود و مانند اینها باشیم. البته ایران نیز با توجه به شرایط منطقه، نگرانی‌ها و مشکلات خاص خود را دارد و باید تعادلی بین همکاری با آژانس و پیشرفت کار در این حوزه با دیگر نیازهای امنیتی عام خود ایجاد کند.»