بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - دنیای اقتصاد / متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
فاطمه اسماعیلی | شاخص کل بورس تهران با صعود 6/ 1 درصدی توانست در ارتفاع 327 هزار و 625 واحدی بایستد. این بالاترین سطح بسته شدن نماگر سهام در تاریخ است که با اوج‌گیری سهام بزرگ کالایی رقم خورد. در حالی دماسنج بورس 14 روز متوالی را مثبت پشت سر گذاشته است که عمده افزایش قیمت‌ها در ابتدای روند صعودی در سهام کوچک‌تر رخ داد. ورود نقدینگی تازه در کنار انتظارات تورمی مهم‌ترین محرک‌های بورس در آغاز این مسیر بود. اما پایان هفته گذشته، نیروهای تازه‌ای در جهت افزایش قیمت‌ها به چشم خورد؛ به‌طوری‌که پس از رشد نرخ دلار، بازار جهانی در حوزه نفت و فلزات نیز صعودی شد و همین امر کافی بود تا در معاملات دیروز توجه معامله‌گران به سهام شاخص‌ساز کالایی جلب شود و ارزش معاملات بورس تا مرز 2 هزار میلیارد تومان پیش رود. این مساله در صورت تداوم به معنای ورود پول‌های تازه به سمت سهام است که می‌تواند زمینه‌ساز موج تازه‌ای از رونق عمومی این بازار باشد. در غیر این صورت دو سناریو برای جریان نقدینگی بورس تهران قابل تصور است که یکی کوچ سهامداران از شرکت‌های کوچک به سمت بزرگ‌ترهاست و دیگری ادامه روند قبلی و باقی ماندن اقبال به نمادها با ارزش بازار پایین‌تر حداقل در کوتاه‌مدت خواهد بود.
شاخص کل بورس تهران به سبب جبهه قدرتمند تقاضا در اولین روز معاملاتی هفته به رکورد تاریخی دیگری دست یافت. به این ترتیب دیروز نماگر اصلی بازار سهام با رشد بیش از 5 هزار واحدی که چهاردهمین رشد متوالی این نماگر به‌حساب می‌آید، از میانه کانال 327 هزار واحدی عبور کرد. رکورد قبلی این نماگر در تاریخ 13مهرماه به ثبت رسیده بود. میزان شاخص در این تاریخ 327 هزار و 306 واحد بود. البته شاخص بورس پیش از این در رویه روزانه معاملات روز سیزدهم سطوح بیش از 330 هزار واحدی را نیز تجربه کرده بود. رشد قیمت فلزات و در عین حال نفت در بازار جهانی در کنار ورود دلار به کانال 13 هزار تومانی از مهم‌ترین دلایل پرش 5 کانالی شاخص سهام با اهرم گروه‌های بزرگ کالایی بود. ارزش معاملات خرد سهام نیز دیروز از 1900 میلیارد تومان فراتر رفت. در این شرایط انتشار لایحه بودجه سال 99 در روز جاری می‌تواند در تعیین مسیر کوتاه‌مدت سهام و تغییر ریل توزیع نقدینگی در بورس تهران اثر جدی بگذارد.
رشد نرخ دلار و واکنش بورسی‌ها
دلار در پایان هفته گذشته بعد از 5 ماه مجددا به کانال 13 هزار تومانی وارد شد. این موضوع مهم‌ترین محرک سبزپوشی سهام بورسی در هفته گذشته قلمداد می‌شود. اثرگذاری رشد نرخ دلار بر بورس تهران را از چند منظر می‌توان مورد بررسی قرار داد. در یک نگاه افزایش بهای دلار و به موازات آن کاهش ارزش ریال سبب شد تا انتظارات تورمی که پیش‌تر به‌واسطه اصلاح قیمت بنزین ایجاد شده بود، تقویت شود. بورس تهران نیز که همواره در دوره‌های تورمی با رشد اسمی قیمت‌ها همراه شده است حال از روند نرخ دلار متاثر شده است. در واقع افزایش شاخص ارزی کشور به معنای کاهش بیشتر ارزش ریال است و در این شرایط بار دیگر سرمایه‌گذاران برای فرار از کاهش بیشتر ارزش سرمایه‌هایشان به سمت دارایی‌های دیگر روی می‌آورند. این مهم درحال‌حاضر به شکل تشدید تقاضای عمومی سهام انعکاس یافته است.
دومین موضوع اما به افزایش تقاضا و همچنین رشد قیمت‌ها در بورس‌کالا بازمی‌گردد. نرخ محصولات عرضه شده از سوی شرکت‌های سهامی در بورس‌کالا طی روزهای اخیر روندی افزایشی داشته است. شرایط تا جایی پیش رفته است که حتی برخی از تحلیلگرانی که پیش از این روند صعودی قیمت سهام را منطقی نمی‌دانستند، درحال‌حاضر با شرط بالا ماندن نرخ دلار، صعود بورس و ثبت رکوردهای جدید در این بازار را قطعی می‌دانند. با تمام این تفاسیر درحال‌حاضر بیش از نوسانات روزانه این ارز، سطح پایداری دلار است که برای بورس تهران اهمیت دارد، چراکه نرخ‌های تعادلی دلار است که در صورت‌های مالی دوره‌ای شرکت‌ها منعکس می‌شود.
صعود کالایی‌ها با سیگنال جهانی
بازار جهانی هفته گذشته روندی مثبت را برای معامله‌گران خود به ارمغان آورد. در این میان نفت برنت با رشد 6/ 1 درصدی و مس با بازپس گرفتن سطح 6 هزار دلار بیش از دیگران خودنمایی کردند.
نشست دو روزه کشورهای عضو و غیرعضو اوپک موسوم به اوپک پلاس پنج‌شنبه گذشته با حدود 500 هزار بشکه کاهش بیشتر تولیدات نفت نسبت به توافق قبلی به پایان رسید. در این میان سعودی‌ها اعلام کردند 400 هزار بشکه مازاد بر این رقم را به‌طور داوطلبانه تا پایان فصل اول 2020 از تولیدات خود کم می‌کنند. با اقدام داوطلبانه سعودی‌ها در کاهش تولید، مجموع کاهش تولید اوپک پلاس به 1/ 2 میلیون بشکه در روز نزدیک می‌شود. این موضوع سبب شد تا هر دو شاخص نفتی که در محدوده منفی به سر می‌بردند، صعودی شوند. از این رو هر بشکه نفت خام برنت 55/ 1 دلار افزایش قیمت داشت و روی 37/ 64 دلار بر بشکه ایستاد. شاخص نفت‌خام آمریکا نیز 2/ 1 دلار رشد کرد و به 13/ 59 دلار بر بشکه رسید. به موازات رشد بهای نفت در بازار جهانی، سهام زیرمجموعه گروه فرآورده‌های نفتی نیز بر مدار صعود قرار گرفتند و شاخص این صنعت رشد حدود یک درصدی را تجربه کرد. این درحالی است که میانگین قیمت سهام مذکور در دو ماه ابتدایی پاییز 98 تنها 2 درصد افزایش یافته بود. موضوعی که خوشایندی این خبر مثبت را برای بازار نفت و بورس تهران نشان می‌دهد. اما واکنش کمرنگ قیمت‌ها به این موضوع تاکید می‌کند که بازار نفت هنوز نسبت به عوامل دیگری از جمله مذاکرات چین و آمریکا و در عین حال سرنوشت تولیدات شیل آمریکا حساسیت نشان می‌دهد.
در بازار مس نیز روز گذشته شرایط مشابهی را شاهد بودیم. به این ترتیب شامگاه جمعه مس توانست با ثبت رشد بیش از 2 درصدی، بعد از گذشت 5 ماه از مرز 6 هزار دلار عبور کند. در این خصوص برخی تحلیلگران از نگاه بنیادی روند کاهشی انبارهای مس را مهم‌ترین دلیل صعود بهای فلز سرخ عنوان می‌کنند. در این میان برخی منابع آگاه از روند مثبت مذاکرات صلح تجاری میان دو کشور چین و آمریکا برای امضای فاز اولیه توافق خبر دادند. این درحالی است که پیش از این خبرها حکایت از برخی اختلافات سیاسی درباره مساله هنگ‌کنگ میان چین و آمریکا داشت. در سوی دیگر، آمار اشتغال آمریکا بسیار فراتر از انتظار بود. بر اساس این آمار 266 هزار شغل جدید در ماه گذشته ایجاد شد که حدودا 80 هزارتا بیش از انتظارات بود. این موضوع نگرانی‌ها از رکود اقتصادی را تقلیل داد و با صعودی کردن بازارهای سهام به رشد کامودیتی‌ها نیز کمک کرد. از این رو دیروز تالار شیشه‌ای شاهد اقبال مجدد بورس‌بازان به نمادهای گروه فلزات بود. به‌طوری که این صنعت بیشترین ارزش دادوستدهای روزانه را نیز در اختیار گرفت. در صدر شرکت‌های زیرمجموعه این گروه سهام شرکت ملی مس ایران قرار داشت که در سقف مجاز قیمتی مورد دادوستد قرار گرفت و با وجود عرضه‌های چندباره اما با صف خرید معاملات روز شنبه را پایان داد.
ورود پول ‌تازه یا شیفت نقدینگی؟
جدی‌ترین رشد شاخص کل بورس از 30 مهرماه درحالی رقم خورد که ارزش معاملات خرد هم رقم قابل‌توجه 1900 میلیارد تومان را ثبت کرد. عطش اهالی سهام برای شرکت در دادوستدهای روز گذشته خود را در صف‌های خرید نیز نشان داد و 250 نماد بورسی با رشد قیمت معاملات خود را سپری کردند و در این میان 68 نماد نیز با صف خرید معادل 175 میلیارد تومان همراه شدند. با این حال نکته‌ای که این روزها در معاملات سهام جلب توجه می‌کند، تمرکز نقدینگی در سهام کوچک‌تر و عمدتا غیرکالایی است. شرایطی که سبب شده در کنار صعود 4/ 8 درصدی شاخص کل در 14 روز معاملاتی اخیر (در این برهه زمانی شاخص سهام رشدی متوالی را تجربه کرده است)، شاخص هم‌وزن با افزایش بیش از 18 درصدی همراه شود. روز گذشته اما شاهد چرخش مسیر نقدینگی بودیم. در این شرایط سوال مهمی که ذهن فعالان بازار را به خود مشغول کرده است، اینکه آیا شاهد ورود پول‌های تازه‌ای برای خرید سهام شرکت‌های کامودیتی‌محور هستیم یا نقدینگی موجود با هدف خرید سهام مذکور از گروه‌های کوچک‌تر بازار خارج شده‌اند؟ جواب به این سوال هر چه باشد اما قطعا صعود یکدست سهام بدون ورود پول جدید ناممکن است. در این میان با فرض عدم ورود نقدینگی تازه به گردونه معاملات روند آتی سهام را می‌توان در دو سناریو بررسی کرد. در این شرایط ممکن است با توجه به عوامل بنیادی شاهد شیفت نقدینگی به سمت سهام بزرگ‌ بورس تهران که عمدتا در زمره گروه‌های کالایی قرار می‌گیرند، باشیم. سناریویی که با توجه به جنس بازیگران فعلی سهام حداقل در کوتاه‌مدت بعید به نظر می‌رسد. با این حال در صورت وقوع این احتمال، شاخص کل می‌تواند بخشی از جاماندگی خود از شاخص هم‌وزن را جبران کند. در غیر این‌صورت اما نقدینگی موجود بدون در نظر گرفتن عوامل بنیادی، راه سهامی را در پیش می‌گیرد که بتواند رویای کسب سود یک‌شبه گروهی از بورس‌بازان را برآورده کند.
همگام با بازیگران بورسی
در روزی که شاخص سهام صعود 6/ 1 درصدی را تجربه کرد، بازیگران حقیقی در نقش خریدار ظاهر شدند. در این مسیر روز شنبه حدود 261 میلیون و 118 هزار سهم به ارزش 132 میلیارد تومان به پرتفوی حقیقی‌ها افزوده شد. در میان 38 صنعت فعال بورسی نیز دیروز بیشترین خالص خرید بازیگران حقیقی در سهام زیرمجموعه گروه فلزات اساسی رقم خورد. به این ترتیب دیروز 68 میلیارد و 600 میلیون تومان از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران خرد افزوده شد. پس از آن نیز گروه فنی و مهندسی با محوریت «رمپنا» شاهد خالص تغییر مالکیت 12 میلیارد و 600 میلیون تومانی در مسیر حقوقی به حقیقی بودند. غذایی‌ها نیز دیروز موردتوجه معامله‌گران خرد بازار قرار گرفتند و خالص خرید 12 میلیارد و 500 میلیون تومانی را رقم زدند. در میان شرکت‌های بورسی نیز نماد معاملاتی شرکت ملی مس ایران و فولاد مبارکه اصفهان در اولویت خرید معامله‌گران خرد قرار گرفت. از این رو دیروز 44 میلیون سهم «فملی» به ارزش 26 میلیارد و 800 میلیون تومان در سمت حقوقی به حقیقی جابه‌جا شد. در «فولاد» نیز حقیقی‌ها خالص خریدی به میزان 6/ 23 میلیارد تومان را رقم زدند. سهام گروه مپنا نیز دیروز مورد توجه بازیگران خرد بازار قرار گرفت.